Ze wstępu
Celem niniejszej książki jest ukazanie dziejów Niezależnego Zrzeszenia Studentów w Toruniu w okresie od jego powstania we wrześniu 1980 r. do rozbicia Tymczasowego Zarządu Uczelnianego w listopadzie 1982 r. Omawiany okres to zaledwie nieco ponad dwa lata. Ale były to lata niezwykłe i przełomowe w historii Polski. Lata pełne wydarzeń, chwil dramatycznych i radosnych. Życie społeczne i polityczne nabrało tempa niespotykanego w historii PRL. Niech więc nie dziwi Czytelnika wąski zakres czasowy tego opracowania. Trzeba jednak dodać, że w toku narracji pojawiają się często fakty i wydarzenia z późniejszych lat osiemdziesiątych. Także ostatni podrozdział rozdziału IV poświęcono wydarzeniom z lat 1983-1987, miejscami omówiono je dość dokładnie. Natomiast w zakończeniu zarysowano pobieżnie dzieje NZS na UMK w latach 1988-2001.
Niezależne Zrzeszenie Studentów Uniwersytetu Mikołaja Kopernika było aktywnym uczestnikiem przemian, które zachodziły w Polsce, Toruniu i w końcu na rodzimej uczelni. Zrzeszenie było też jak najściślej powiązane ze strukturami "Solidarności" i każdy kryzys, który dotykał "Solidarność", wzmagał jego aktywność. A lata 1980--1982 to w istocie ciąg nieustannych kryzysów wywoływanych przez totalitarną władzę, którą coraz bardziej przerażał solidarnościowy program "Samorządnej Rzeczypospolitej". Większość działaczy studenckich uważała Zrzeszenie za mały trybik w ogromnej machinie ruchów niezależnych (z "Solidarnością" na czele). Machina ta miała przywrócić niepodległość Polski. Dlatego też omawiając historię NZS UMK w niniejszej książce zarysowano równocześnie szeroko tło wydarzeń politycznych i społecznych w kraju, w Toruniu i na uczelni.
Przedstawienie owego "tła" ma także na celu umieszczenie dziejów toruńskiego NZS w odpowiednim kontekście historycznym. Wykład dotyczący wydarzeń w skali szerszej nie jest jednak systematyczny. Pojawia się on, gdy wymaga tego zrozumienie działań toruńskiego NZS. W częściach końcowych pracy położono nieco większy nacisk na działania regionalnej i uczelnianej "Solidarności" oraz różnych środowisk niezależnych w stanie wojennym. Chodziło przede wszystkim o ukazanie ogromnej aktywności tych kręgów, które stworzyły atmosferę umożliwiającą powstawanie niezależnych inicjatyw studenckich i odradzanie się NZS pod koniec lat osiemdziesiątych. Omawiając zagadnienia związane z owym "tłem" autor nie rości sobie oczywiście pretensji do wyczerpania tematu (...)
Wojciech Polak
