Stan wojenny. Fakty, hipotezy, interpretacje

Wprowadzenie stanu wojennego w nocy 12/15 grudnia 1981 r. 'było jednym z najbardziej znaczących wydarzeń w najnowszej historii Polski. Zdeptane zostały nadzieje społeczeństwa polskiego na chociażby ograniczone zmiany systemu komunistycznego, który 'był niewydolny gospodarczo, obcy ideologicznie, odrzucający dużą część historycznej i kulturowej tradycji Polaków. Po okresie szesnastu miesięcy „solidarnościowego karnawału", znowu powróciły represje wobec opozycjonistów (znacznie surowsze niż w latach siedemdziesiątych), a także zaostrzona cenzura, partyjna kontrola nad życiem społecznym, kulturalnym i naukowym, wszechwładza nomenklatury w zakładach pracy, smutek i szarość komunistycznej codzienności. Odpowiedzią na stosowaną przez Jaruzelskiego i jego aparat przemoc 'była dobrze zorganizowana sieć solidarnościowej konspiracji, z którą Służba Bezpieczeństwa nie 'była w stanie sobie poradzić. Lata osiemdziesiąte to okres znakomitego funkcjonowania społeczeństwa alternatywnego w Polsce, które dzięki zaangażowaniu tysięcy działaczy podziemia, dostarczało sobie to, czego komunistyczna władza dostarczyć mu nie mogła i nie chciała: wolne słowo i solidarne wsparcie.

Niniejszy tom jest owocem konferencji naukowej, która odbyła się w dniach 1J-14 XII 2006 r., a więc w 25.rocznicę wprowadzenia stanu wojennego,w Instytucie Politologii Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Zamieszczone teksty mają 'bardzo różnoraki charakter. Są tu analizy na temat uwarunkowań wewnętrznych i międzynarodowych wprowadzenia stanu wojennego, artykuły dotyczące wydarzeń
w różnych miastach, środowiskach i regionach, obozów internowania, stosunku Kościoła katolickiego do przewrotu w Polsce, propagandy stanu wojennego, odbioru i oceny tamtejszych czasów obecnie. Obok tekstów syntetycznych, znajdują się artykuły przyczynkarskie, a nawet jeden tekst wspomnieniowy - prof. Sławomira Kalem bki. Sądzimy, że wszystkie są wartościowe i interesujące. Mamy też nadzieję, że prace opublikowane w niniejszym tomie przyczynią się do stworzenia w przyszłości syntetycznych i wnikliwych opracowań, które całościowo opiszą te tak ciekawe i przełomowe czasy.

Wstęp
Krzysztof Łabędź - NSZZ „Solidarność" w okresie bezpośrednio poprzedzającym wprowadzenie stanu wojennego / 11
Leszek Pawlikowicz - Militarne aspekty „kryzysu polskiego" 1980-1981. Pierwsze cztery miesiące  - radziecka interwencja czy stan wojenny? / 23
Wojciech Polak - Związek Sowiecki jako inspirator wprowadzenia stanu wojennego w Polsce / 53
Grzegorz Radomski - Stan wojenny jako fałszywa alternatywa wobec interwencji sowieckiej Polska lat 1980-1982 w ocenie Ryszarda Reiffa / 71
Piotr Chrzczonowicz - Prawo karne i wymiar sprawiedliwości karnej wobec opozycji wolnościowej w Polsce doby stanu wojennego - wybrane aspekty / 81
Magdalena Nowak-Paralusz - Kobiety „Solidarności" w okresie stanu wojennego / 95
Barbara Rogowska - Symboliczne formy oporu i walki politycznej w okresie stanu wojennego / 105
Sławomir Kalembka - Noc Grudniowa na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika / 119
Rafał Jaśko - Rola Wojewódzkiego Komitetu Obrony w zarządzaniu województwem toruńskim w okresie stanu wojennego / 129
Anna Frydrysiak, Agnieszka Lipska-Sondecka - Pierwsze dni stanu wojennego w województwie koszalińskim / 151
Jerzy Juchnowski, Jan Ryszard Sielezin - Stan wojenny na Dolnym Śląsku (1981-1983) /167
Sławomir Klonowski - Stan wojenny w Wałczu / 197
Benon Gaziński - „Solidarność" na Akademii Rolniczo-Technicznej w Olsztynie w latach 1980-1982 i represje stanu wojennego /205
Witold Gieszczyński - Działania Służby Bezpieczeństwa wobec środowiska akademickiego Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Olsztynie w czasie stanu wojennego /217
Arkadiusz Czwolek - Ludność białoruska w Polsce wobec stanu wojennego /237
Adam Frydrysiak - Ośrodki internowania w województwie koszalińskim 1981-1982 /255
Sylwia Galij-Skarbińska - Życie codzienne internowanych w Potulicach w świetle wspomnień Jacka Stankiewicza /275
Izabela Mazanowska - Interwencje biskupa Mariana Przykuckiego w sprawie uwolnienia internowanych z diecezji chełmińskiej /287
Jadwiga Kotulska - Cel i strategia działania Polskiego Porozumienia Niepodległościowego 1976-1981 i los działaczy PPNw okresie stanu wojennego /295
Jarosław Wąsowicz SDB - Sprawa Anny Stawickiej z Gdańska w świetle materiałów z Instytutu Pamięci Narodowej /305
Ks. Józef Dębiński - Kościół katolicki w okresie stanu wojennego na przykładzie diecezji włocławskiej /321
Aleksandra Seklecka - Rola propagandy państwowo-partyjnej w stanie wojennym / 351
Ewa Zając - Rola SB w kształtowaniu mitu „mniejszego zła" /367
Przemysław Ruchlewski - Propaganda stanu wojennego w „Gazecie Pomorskiej" /377
Marcin Friedrich - Działania władz wobec dziennikarzy bydgoskich w pierwszych dniach stanu wojennego /397
Marek Jeziński - Metafora w przemówieniach politycznych Wojciecha Jaruzelskiego /407
Małgorzata Myśliwiec - Stan wojenny i jego konsekwencje w perspektywie teorii Juana Jose Linza /419
Wojciech Peszyński - Stan wojenny w koncepcjach i działaniu przedstawicieli lewego skrzydła „Solidarności" /431
Józef Brynkus - Stan wojenny w polskiej współczesnej edukacji historycznej /441
Krzysztof Brzechczyn - Stan wojenny w syntezach dziejów PRL Próba analizy historiografaznej /451
Jarosław Macała - Pierwsza „Solidarność" oraz stan wojenny w koncepcji IV RP /469

Wojciech Polak

Arkadiusz Czwołek