Podstawą niniejszej książki, powstałej m.in. z inspiracji nieżyjącej już dziś profesor Antoniny Bartoszewicz, jest rozprawa doktorska napisana pod kierunkiem profesora dr. hab. Jana Mirosława Kasjana, obroniona w macierzystym Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu. Profesorowi J. M. Kasjanowi serdecznie dziękuję za okazaną życzliwość i pomoc podczas wszystkich faz przewodu doktorskiego,, dziękuję również za wieloletnią i wszechstronną opiekę naukową. Dziękuję gorąco recenzentom mojej pracy - profesorowi dr. hab. Józefowi Bachórzowi i profesorowi dr. hab. Andrzejowi Staniszewskiemu, a także doktorowi Bogdanowi Burdziejowi za cenne uwagi, które wykorzystałem w książkowej wersji rozprawy. Pragnę też wyrazić wdzięczność profesorowi dr. hab. Lechowi Witkowskiemu, Dziekanowi Wydziału Humanistycznego UMK, którego decyzja o finansowym wsparciu wydawnictwa znacznie przyspieszyła druk książki.
Praca poświęcona działalności najwybitniejszego polskiego krytyka okresu romantycznego przełomu składa się z dwóch części. W pierwszej próbuję uporządkować istniejący stan badań nad Mochnackim, wskazując problematykę dotąd w pełni nie spenetrowaną przez badaczy, dociekam też autorstwa prasowych artykułów, sporządzając nowy spis literackich publikacji krytyka z lat 1821-1830. W części drugiej omawiam rozległą tematykę rozpraw, artykułów i recenzji Mochnackiego, akcentując najważniejsze zagadnienia dotyczące rozwoju myśli krytycznej, działalności recenzenckiej i warsztatu pisarskiego autora rozprawy O duchu i źródłach poezji w Polszcze, pomijając jednak te wątki, które w dotychczasowej refleksji naukowej zostały już przedstawione. Muszę podkreślić, że ogromne znaczenie dla mojej pracy miały wcześniejsze badania, m.in. Ireny Kitowiczowej, Krystyny Krzemień-Ojak i Stanisława Pieroga, których ustalenia wielokrotnie wykorzystuję szczególnie w części drugiej niniejszej rozprawy.
Maurycy Mochnacki w swej działalności recenzenckiej zajmował się wieloma dziedzinami twórczej aktywności (filozofia, literatura, teatr, muzyka), co wymusiło niejako zastosowanie różnorodnej metodyki postępowania badawczego. Pragnę jednak podkreślić pewną - jak sądzę - istotną cechę owej eklektycznej formuły opisu: teksty Mochnackiego każdorazowo staram się rozpatrywać w kontekście dla nich najwłaściwszym, jakby naturalnym, mianowicie - w kontekście wypowiedzi innych krytyków i pisarzy tego okresu, by uniknąć pokusy nadinterpretacji ukazać przede wszystkim historyczny wymiar jego pisarstwa. Dotyczy to również rozdziału poświęconego publicystyce muzycznej, przy czym artykuły muzyczne omawiam z pozycji literaturoznawcy.
Prof. dr hab., historyk literatury i edytor, pracuje w Katedrze Edytorstwa i Literatury Polskiej UMK, autor książek: "Działalność krytyczna Maurycego Mochnackiego" (1994), "Michał Podczaszyński. Zapomniany romantyk" (1999), "Maurycy Mochnacki. Rozprawy literackie" (2000; 2 wyd. - 2004), "Mickiewicz wśród krytyków. Studia o przemianach i formach romantycznej krytyki w Polsce" (2001), "Henryk Elzenberg i literatura" (2003), "Romantyczna nieskończoność. Studium identyfikacji pojęcia" (2010), ,,Romantyczne sfery muzykalne" (2010); redaktor naukowy tomów zbiorowych: "Polska krytyka literacka w XIX w." (2005), "Z warsztatu edytora dzieł romantyków" (2008), "Rozmaitości warsztatowe" (2010), "Dyskursy krytycznoliterackie 1764-1918. Wokół "Słownika polskiej krytyki literackiej"; redaktor naukowy "Dzieł zebranych" Zygmunta Krasińskiego (2017). Twórca i Przewodniczący Rady Naukowej czasopisma "Sztuka Edycji. Studia Tekstologiczne i Edytorskie"; ponadto autor wielu rozpraw, artykułów, recenzji i szkiców krytycznoliterackich. Dyrektor Wydawnictwa Naukowego UMK.
___
Mirosław Strzyżewski (born 1961) is a professor, literary historian, editor, literary critic, researcher at the Institute of Polish Literature at Nicolaus Copernicus University in Toruń, director of Nicolaus Copernicus University Press, head of the Section of Textology and Editing of Literary Works, author of research projects, co-editor of Słownik krytyki literackiej w Polsce, leader of the research team working on the new critical edition of Zygmunt Krasiński’s literary works, founder and editor of Sztuka Edycji (the only Polish academic journal dedicated to the issues of editing and textual criticism), author of monographs, editorial studies as well as numerous scientific and critical literary papers.
Zobacz publikacje autora
- Działalność krytyczna Maurycego Mochnackiego
- Mickiewicz wśród krytyków. Studia o przemianach i formach romantycznej krytyki w Polsce
- Romantyczna nieskończoność. Studium identyfikacji pojęcia
- Rozmaitości warsztatowe
- Romantyczne sfery muzykalne. Literackie konteksty idei "musica instrumentalis"
- Dyskursy krytycznoliterackie 1764-1918. Wokół "Słownika polskiej krytyki literackiej", t. 2
- Sztuka Edycji. Studia Tekstologiczne i Edytorskie 1(1)/2011. Dziewiętnastowieczne edycje
- Sztuka Edycji. Studia Tekstologiczne i Edytorskie 2(3)/2012. Autografy i edycje. Wokół tekstów Zygmunta Krasińskiego
- Zygmunt Krasiński. W świetle i cieniu myśli romantycznej
- Sztuka Edycji. Studia Tekstologiczne i Edytorskie 1-2(6)2014. Zygmunt Krasiński - edycje i interpretacje
- Zygmunt Krasiński. Varia tekstowe i tekstologiczne
- Music and Infinity. Studies in Polish Romanticism
- Słownik polskiej krytyki literackiej 1764–1918. Pojęcia – terminy – zjawiska – przekroje, t. 1–2
- O żużlu i wokół żużla. Rozmowy z Wojciechem Żabiałowiczem
- Existence, Aesthetics, Criticism. Studies in Polish Romanticism
- Sztuka Edycji. Studia Tekstologiczne i Edytorskie 1(19)2021: Tradycja a wymogi współczesności w pracy edytora
- Zygmunt Krasiński w Europie. Rekonesans