• Strona główna
  • Socjologia
  • Przesiedlenia a pamięć. Studium (nie)pamięci społecznej na przykładzie ukraińskiej Galicji i polskich "ziem odzyskanych"

Anna Wylegała

Przesiedlenia a pamięć. Studium (nie)pamięci społecznej na przykładzie ukraińskiej Galicji i polskich "ziem odzyskanych"

Nakład wyczerpany

Przekierowanie zewnętrzne
Przekierowanie do ibuk.pl
Rok wydania:
2014
Liczba stron:
526
Nr wydania:
pierwsze
Format:
148 x 210 mm
Seria:
Monografie Fundacji na rzecz Nauki Polskiej
Wydawca:
Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika
ISBN (oprawa twarda):
978-83-231-3180-9
ISBN (oprawa miękka):
978-83-231-3966-9

32,00 zł

Anna Wylegała

Przesiedlenia a pamięć. Studium (nie)pamięci społecznej na przykładzie ukraińskiej Galicji i polskich "ziem odzyskanych"

Kategoria produktu:

Książka stanowi porównawcze case study pamięci społecznej w miejscach, które na skutek wojennych i tużpowojennych czystek etnicznych, masowych przesiedleń i migracji doświadczyły niemal całkowitej wymiany ludności. Żółkiew – do 1939 roku wieloetniczne (zamieszkane przez Żydów, Polaków i Ukraińców) miasteczko w województwie lwowskim, należące do II Rzeczpospolitej – po wojnie weszła w skład Ukraińskiej SRR. Krzyż, przed wojną niemiecki Kreuz (Ostbahn), znalazł się po 1945 roku w granicach polskich „ziem odzyskanych”. Oba miasta nie tylko straciły większość swoich mieszkańców i znaczną część tkanki miejskiej, zostały również pozbawione dotychczasowej tożsamości i historii. To samo spotkało ludzi, którzy do Krzyża i Żółkwi przyjechali: niezależnie od tego, czy byli migrantami przymusowymi, czy dobrowolnymi, musieli rozpocząć nowe życie i przystosować się do zupełnie nowych warunków. Musieli też – fizycznie i symbolicznie – zająć miejsce tych, których we wspomnianych miejscowościach już nie było.

Na podstawie analizy ponad stu pięćdziesięciu wywiadów biograficznych i biograficzno-tematycznych autorka odtwarza proces kształtowania się nowej, powojennej rzeczywistości społecznej w obu miastach, ograniczony przez represywny system polityczny, wewnętrzne konflikty i indywidualne ludzkie dramaty. Pokazuje, w jaki sposób różne grupy nowych mieszkańców odnoszą się do przeszłości grupy własnej, obcego miejsca zamieszkania oraz ludzi, którzy żyli tu przed nimi. Pamięć przesiedlenia i postmigracyjna rekonstrukcja tożsamości, dynamika procesów zakorzenienia w różnych pokoleniach mieszkańców Krzyża i Żółkwi, lokalne spory o bohaterów i zdrajców – to najważniejsze tematy pojawiające się w książce. Osadzając analizę empiryczną w instrumentarium teoretycznym współczesnych studiów nad pamięcią biograficzną i zbiorową, praca proponuje oryginalne spojrzenie porównawcze na problematykę pamięci w Europie Środkowo-Wschodniej.

Nominacja do Nagrody im. Jana Długosza (2015)

Nominacja do Nagrody im. Jerzego Giedroycia (2015)

Nominacja do Nagrody im. Tomasza Strzembosza (2015)

Nagroda Historyczna "Polityki" (2015)

Wstęp / 9

Część I. Konteksty

Rozdział 1. Historia i dyskurs pamięci / 19
Korzenie (do 1939 roku) / 19
Wojna i inne nieszczęścia (1938–1945) / 26
Nowy wspaniały świat (1945–1953) / 31
Powojenna kultura (nie)pamięci (1953–1989/1991) / 40
Po upadku komunizmu: nowe otwarcie? (od 1989/1991 roku) / 50

Rozdział 2. Perspektywa teoretyczna / 65
Pamięć a historia / 66
Indywidualny i zbiorowy wymiar pamięci / 68
Drugie oblicze pamięci: niepamięć i zapominanie / 76
Terminy zastosowane w książce / 80

Rozdział 3. Metodologia i metody badań / 85
Inspiracje metodologiczne / 85
Koncepcja badań pamięci historycznej w społeczności lokalnej. Podejście biograficzne i ujęcie pokoleniowe / 90
Narzędzia badawcze / 94
Realizacja badań / 97
W jaki sposób korzystano z materiału empirycznego / 104

Część II. Badania. Światy przeżywane

Rozdział 4. Przesiedlenie i pierwszy okres adaptacji / 111
Podróż: pamięć biograficzna i przekaz / 111
Strach, przemoc, bieda: po przyjeździe / 125
Tęsknota, tymczasowość, wyobcowanie / 138

Rozdział 5. Tworzenie się nowej społeczności i integracja społeczna / 155
Relacje z władzą i nowy ustrój polityczny / 155
Zbudować wszystko od nowa, czyli społeczny Dziki Zachód / 169
Długofalowe skutki powojennych podziałów: procesy integracji w młodszych pokoleniach / 180

Rozdział 6. Przesiedlenie a tożsamość / 197
Powroty do domu jako ostatni etap procesu integracji psychologicznej / 197
Ojczyzna to ludzie: „nie mam już do kogo wracać” / 198
Stara ojczyzna elementem tożsamości: „Popatrzeć na ten nasz dom” / 199
Utracona ojczyzna – okaleczona tożsamość: „Jednak ciągnie człowieka w swoje strony” / 202
Nikła potrzeba ojczyzny: „Po co mieliby jechać?” / 205
Stara ojczyzna w świadomości młodszych pokoleń / 206
Bilanse zysków i strat, czyli o tym, dla kogo migracja zakończyła się sukcesem / 210

Rozdział 7. Pamięć o nieobecnych: Niemcy i dziedzictwo niemieckie w Krzyżu / 217
Osadnicy versus Niemcy: pamięć najstarszego pokolenia / 217
Przed naszymi dziadkami: pamięć młodszych pokoleń / 229
Niemcy dziś: niedobitki, wizyty, odszkodowania / 235
Wokół dziedzictwa materialnego / 251
Niemieckość a tożsamość / 261

Rozdział 8. Pamięć o nieobecnych: Żydzi i dziedzictwo żydowskie w Żółkwi / 269
Życie i śmierć w sąsiedztwie / 269
Zasłyszane: co wiedzą przesiedleńcy? / 280
(Nie)pamięć rodzinna: następne pokolenia / 287
Cudze dziedzictwo / 297
Ocaleni, duchy, goście / 307

Rozdział 9. Pamięć o nieobecnych: Polacy i dziedzictwo polskie w Żółkwi / 315
„Dawno temu, za Polski” / 315
W czasach grozy / 325
Wyjazd, wysiedlenie, marginalizacja / 335
„Myśmy wszystko zapomnieli…” / 343
Dziedzictwo materialne i symboliczne / 351

Rozdział 10. Bohaterowie i antybohaterowie / 363
UPA: bojownicy o niepodległość czy bandyci? / 363
Sowieci i władza radziecka w żółkwi / 381
Krzyż: miasto bez bohaterów / 402
Postscriptum. Przestrzeń symboliczna / 421
Podsumowanie / 433
Pamięć przesiedlenia / 434
Pamięć o obcych / 435
Pamięć o bohaterach / 437
Między pamięcią a niepamięcią / 439
Pamięć przeszłości a tożsamość zbiorowa / 441

Bibliografia / 447
Aneks 1. Indeks i biogramy respondentów / 463
Aneks 2. Fotografie / 483
Summary / 499
Indeks osobowy / 505
  • Ludwik Malinowski

    Książka jest ciekawa, podejmuje zagadnienia mało znane w najnowszych dziejach naszego narodu i państwa. Wykład jest jasny, język zrozumiały, w osądach dominuje empatia i umiar. Można powiedzieć, że jest to zapisana pamięć o tym, co unika pamięci.
    Fragment recenzji: "Forum Akademickie" 2015, nr 11 (www.forumakademickie.pl).
Napisz recenzję

Napisz własną recenzję

Captcha
  • Anna Wylegała

    (ur. 1982), socjolożka, absolwentka Międzywydziałowych Indywidualnych Studiów Humanistycznych na Uniwersytecie Warszawskim oraz Szkoły Nauk Społecznych PAN. Studiowała również na Uniwersytecie im. Iwana Franki we Lwowie. Adiunkt w Instytucie Filozofii i Socjologii PAN. Tłumaczka literatury ukraińskiej, koordynatorka i uczestniczka projektów dokumentacyjnych z zakresu historii mówionej (w latach 2007–2012 pracownik programu „Historia Mówiona” Fundacji Ośrodka KARTA). Stypendystka Toronto University, Imre Kertész Kolleg Jena i United States Holocaust Memorial Museum. Obszar jej zainteresowań badawczych obejmuje m.in. pamięć zbiorową i indywidualną, studia biograficzne, problemy tożsamości społecznej oraz powojenne przemiany struktury społecznej w Polce i na Ukrainie.

Newsletter

Jeśli są Państwo zainteresowani otrzymywaniem aktualnych informacji z Wydawnictwa Naukowego UMK, prosimy o zapisanie się do listy odbiorców naszego newslettera.

Nie udało się otworzyć pliku PDF.

Dodano do koszyka:

Lorem ipsum