(U)sługi domowe. Przemiany relacji społecznych w płatnej pracy domowej

Książka „(U)sługi domowe” to propozycja spojrzenia na przemiany relacji społecznych we współczesnej Polsce przez pryzmat płatnej pracy domowej. Podsumowuje ponad dziesięcioletni okres badań nad płatną pracą domową w powojennej Polsce, podejmowaną współcześnie przez Polaków za granicą oraz nad historycznymi formami służby domowej. Przedstawia dylematy transformacyjnej Polski, napięcia relacyjne o charakterze kulturowym i klasowym ukryte pod zindywidualizowanym i interpersonalnym przeżywaniem „kontraktu płatnej pracy domowej”. Oferuje interpretację współczesności wg klucza przeplatających się i współwystępujących przejawów przednowoczesnego, nowoczesnego i ponowoczesnego sposobu ujmowania ładu społecznego w skali mikro i w życiu codziennym.

Podziękowania / 7

Rozdział 1. Przemiany relacji służebnych w historii / 19
Przednowoczesne relacje służebne / 23
Nowoczesne relacje służebne / 36
Ponowoczesne relacje służebne / 46
Płatna praca domowa współcześnie – specyfika Polski / 52
Podsumowanie / 61

Rozdział 2. Jak badać płatną pracę domową? / 67
Dotychczasowe teorie i opracowania opieki i pracy domowej / 67
(U)sługi domowe w powojennej Polsce – podejście badawcze / 87
Uczestnicy badania (u)sług domowych / 94
W stronę analizy dyskursu relacji prywatnych / 103

Rozdział 3. Wprowadzenie do socjologii płatnej pracy domowej / 107
Praca domowa jako proces / 110
Specjalizacja czy uniwersalizacja? / 115
Podstawowe typy kontaktu między pracodawcami a pracownicami domowymi / 119
Zróżnicowanie zawodowe w obrębie pracy domowej / 123
Podsumowanie / 128

Rozdział 4. Życie domowe w powojennej Polsce / 129
Druga wojna światowa i okres bezpośrednio po wojnie / 129
Fazy życia domowego w powojennej Polsce w kontekście społecznym, ekonomicznym i politycznym – wprowadzenie / 131
Okres od lat 40. do 60. / 143
Okres od lat 70. do 90. / 156
Pierwsze dziesięciolecie XXI wieku / 169

Rozdział 5. Płatna praca domowa jako socjologiczna zagadka / 179
Wymiary relacji w pracy domowej – jak być szefową i powierniczką? / 186
Służąca, pracownik, domownik – obszary znaczeniowe pracy domowej / 199
Rozwiązania socjologicznej zagadki – pole relacji w pracy domowej / 204

Rozdział 6. Przejawy przednowoczesności w płatnej pracy domowej / 209
Przednowoczesny sposób zagospodarowania bliskości – rodzina / 210
Przypadek służby i „dobrego ducha domu” jako przednowoczesne konstrukcje relacji z pracownikiem domowym / 222
Przednowoczesny pomysł na wyższość – moralność / 231
Przednowoczesność – podsumowanie / 240

Rozdział 7. Przejawy ładu nowoczesnego w płatnej pracy domowej / 241
Przypadek ramy profesjonalnej jako przejaw nowoczesnego rozumienia relacji służebnych / 242
Konstruowanie właściwego nowoczesności dystansu w pracy domowej / 249
Nowoczesny pomysł na wyższość – wiedza / 252
Nowoczesność – podsumowanie / 265

Rozdział 8. Elementy ponowoczesne w płatnej pracy domowej / 267
Przyjaźń, czyli bliskość w ponowoczesnych relacjach służebnych / 268
Ponowoczesne dyskursy pracy / 280
Ponowoczesny pomysł na konstruowanie wyższości – biografia / 290
Ponowoczesność – podsumowanie / 307

Zakończenie. Współczesne przenikanie się przejawów różnych ładów / 309

Nota bibliograficzna / 315
Literatura / 317
Aneks / 339
Wykaz tabel i rysunków / 357
Summary / 359
Indeks osobowy / 363

Justyna Jakubczyk

Anna Kordasiewicz