Corpus inscriptionum Poloniae, t. 9, Województwo olsztyńskie, z. 1, Lubawa i okolice
Niniejszy tom Corpus Inscriptionum Poloniae ma objąć swym zakresem obszar dzisiejszego województwa olsztyńskiego. Cezurę chronologiczną publikowanych zabytków epigraficznych wyznacza rok 1800. Dla województwa olsztyńskiego jest to data czysto umowna. Obszar ten obejmuje zasadniczo trzy historycznie ukształtowane części. Są to: Warmia - do pokoju toruńskiego część państwa zakonu krzyżackiego w Prusach, a następnie w okresie staropolskim katolickie terytorium z dominium biskupim, część niemieckojęzycznych i protestanckich Prus Książęcych oraz część dominium biskupów chełmińskich z ośrodkiem w Lubawie, będącego częścią województwa chełmińskiego Rzeczypospolitej. W zależności od wyżej przedstawionych podziałów mamy do czynienia z różnym stanem zachowania zabytków epigraficznych. Wyraźnie niekorzystnie wyróżnia się poprotestanckie terytorium dawnych Prus Książęcych. Na stan zachowania zabytków oczywisty wpływ miały przemieszczenia ludności po drugiej wojnie światowej oraz zniszczenia dokonane przez armię radziecką w trakcie kampanii wojennej. Migracja ludności nie dotknęła polskiej etnicznie ziemi lubawskiej. Protestanckie parafie mazurskie ulegały likwidacji wskutek emigracji parafian jeszcze w latach 70. i 80. Miało to oczywisty wpływ na stan zachowania zabytków i ich przemieszczenia. Największe straty dotyczą argenteriów, jakkolwiek notujemy je także w przypadku innych obiektów z dzwonami włącznie. Zjawisko emigracji ludności, dotyczące również Warmii, nie łączyło się tam jednak ze stratami w zabytkach, zwłaszcza jeżeli chodzi o czasy najnowsze. Na terenie województwa olsztyńskiego obserwujemy wyraźne zróżnicowanie charakteru inskrypcji w zależności od obszaru. Wyróżnia się terytorium Prus Książęcych ze względu na dominujący język niemiecki i różne formy fraktury obecne w piśmie epigraficznym. Trzeba tu zaznaczyć wpływ, jaki miała na charakter zabytków religia protestancka z właściwą jej liturgią
Jarosław Wenta
- Studien über die Ordensgeschichtsschreibung am Beispiel Preußens
- Corpus inscriptionum Poloniae, t. 9, Województwo olsztyńskie, z. 1, Lubawa i okolice
- Die Geschichtsschreibung in Mitteleuropa. Projekte und Forschungsprobleme
- Die Hofgeschichtsschreibung im mittelalterlichen Europa
- Mittelalterliche Kultur und Literatur im Deutschordensstaat in Preussen: Leben un Nachleben
- In memoriam honoremque Casimiri Jasiński
- Recepcja kultury średniowiecznej w humanistyce
- Kronika tzw. Galla Anonima. Historyczne (monastyczne i genealogiczne) oraz geograficzne konteksty powstania
- Sacred space in the state of the Teotonic Order in Prussia
- The cinematic discourse on the Middle Ages (in central Europe and beyond)
- The Middle Ages: Narratives of Art
- Rękopis z Eichstätt: Cod. st 697. Konteksty powstania ekscerptów z Kroniki Anonima, tzw. Galla
