Inkluzja czy iluzja? Praktyki całożyciowego uczenia się w modelach interwencji społecznych

„Recenzowana książka prezentuje koncepcyjnie dopracowany i spójny model zmiany społecznej na poziomie lokalnym, który może posłużyć jako instrument projektowania działań zorientowanych na upodmiotowienie jednostek, grup i zbiorowości zagrożonych marginalizacją i wykluczeniem. Odnosząc się krytycznie do dominującej obecnie praktyki interwencji kompensacyjnych i receptywnych działań pomocowych Autorka proponuje szerzej wykorzystywać edukację dorosłych w rozpoznawaniu zasobów tkwiących w środowisku i wykorzystywać je dla celów inkluzji społecznej. Książka autorstwa A. Pluskoty ma charakter interdyscyplinarny. Wyrasta z umiejętnego połączenia współczesnej wiedzy pedagogicznej, psychologicznej i socjologicznej. Po opublikowaniu - jak prognozuję - stanie się ważną pozycją na liście lektur socjologów, psychologów społecznych, pedagogów i andragogów. Może być również stosowana w praktyce i stanowić teoretyczne wsparcie dla polityki społecznej wobec środowisk i zbiorowości zmarginalizowanych i zagrożonych społecznym wykluczeniem”.

Z recenzji prof.  dra hab. Mieczysława Malewskiego

Wstęp / 9

I. Rozwój idei całożyciowego uczenia się (lifelong learning) – zarys pola problemowego / 15
I.1. Istota trudności z dookreśleniem pojęciacałożyciowe uczenie się / 15
I.2. Idea i koncepcja całożyciowego uczenia się w literaturze przedmiotu oraz w dokumentach organizacji międzynarodowych / 23
1.3. Podsumowanie / 35

II. Implementacja koncepcjicałożyciowego uczenia się  w obszar praktyki społecznej – studium przypadku / 39
II.1. Opis programu badawczego oraz rozwiązań warsztatowych / 40
II.2. Opis i charakterystyka działalności badanych instytucji / 45
II.3. Skuteczność działań w praktyce całożyciowego uczenia się w świetle opinii przedstawicieli badanych instytucji pomocowych / 50
II.4. Problemy ograniczające działania pomocowe wsparte praktyką całożyciowego uczenia się /             53
II.5. Iluzja czy inkluzja? / 69
II.6. Podsumowanie / 75

III. Ramy konstrukcyjne projektów inkluzyjnych na obszarach wiejskich – model deficytów i model mocnych stron / 79
III.1. Idea całożyciowego uczenia sięw modelu deficytów / 80
III.2. Model mocnych stron – próba przełamania ograniczeń modelu deficytów / 88
III.2.1. Perspektywa mocnych stron w praktyce społecznej – w pracy socjalnej / 89
III.2.2. Model mocnych stron w psychologii pozytywnej / 94
III.3. Podsumowanie / 112

IV. Empowerment jako podstawowa kategoria teoretyczna modelu zasobów / 115
IV.1. Poczucie kontroli jako kluczowa przesłanka koncepcji empowerment / 117
IV.2. W kierunkuempowerment / 129
IV.3. Empowerment – korzenie konceptu / 133
IV.4. Empowerment – definicje / 139
IV.5. Od upełnomocnienia (empowerment) na poziomie jednostkowym do zmiany społecznej / 147
IV.6. Od modelu interwencji kompensacyjnych do interwencji upodmiotowiających / 153
IV.7. Podsumowanie / 159

V. Od społeczności ryzyka do społecznej odporności / 163
V.1. Kryzys jako przestrzeń budowania odporności / 164
V.2. Społeczności uczące się – czyli o uczeniu się w oparciu  o zasoby wspólnoty / 179
V.3. Powrót do wspólnoty – czyli o wspólnocie jako przestrzeni zasobów / 183
V.4. Empowerment evaluation i facylitacja jako strategie uczenia się w oparciu o model zasobów / 190

Próba podsumowania – model zasobów ujęcie syntetyczne / 195

Spis literatury / 205
Spis rysunków / 225
Spis tabel / 227
Aneks / 229
Summary / 233

Anna Pluskota