Współczesne badania nad kulturą, literaturą i językiem rosyjskim

Prezentowany tom to monograficzny zbiór studiów, poświęconych współczesnym badaniom nad literaturą, kulturą i językiem rosyjskim. Tak pomyślana całość nie stanowi - co zrozumiałe - podsumowania dokonań rusycystyki polskiej, jest raczej próbą wskazania najważniejszych zagadnień i obszarów badawczych, a także metod ich opracowywania. Na monografię składa się kilkadziesiąt rozpraw badaczy wywodzących się z większości krajowych ośrodków rusycystycznych. Z satysfakcją należy odnotować obecność w książce prac dwojga autorów z Rosji, od dawna aktywnie i owocnie współpracujących z toruńskimi językoznawcami. Umieszczone w tomie studia układają się w trzy zasadnicze bloki tematyczne, w ramach których podejmowane są bardziej szczegółowe kwestie związane z tytułową problematyką. Tak więc badania nad literaturą koncentrują się wokół pięciu wątków. Są to rozważania na temat zależności między folklorem a literaturą, analiza różnych aspektów twórczości pisarzy uznanych za klasyków literatury rosyjskiej, inspiracje filozoficzne w literaturze i malarstwie, specyficzne dla kultury Rosjan pojęcia i idee, refleksje na temat moralnych poszukiwań rosyjskich pisarzy i poetów. Z kolei badania lingwistyczne podejmują rozważania na temat innowacji gramatycznych w języku rosyjskim, problematykę językowego postrzegania świata, szeroko rozumianego dyskursu językowego, dialektologii i antroponimii. Ostatni blok tematyczny koncentruje się wokół badań glottodydaktycznych obejmujących przegląd metod nauczania języka rosyjskiego jako obcego, obecność slangu w dydaktyce języka rosyjskiego, komunikację międzykulturową, a także sposoby rozwijania poszczególnych sprawności językowych.

Przedmowa / 11

Część I
Ze współczesnych badań nad literaturą i kulturą rosyjską

Wokół folkloru i literatury XVIII w. / 14

Alina Orłowska
Wiedźmy Władimira Dala / 15
Anna Warda
Obraz Felicy w Bajce o carewiczu Chlorze Katarzyny II i w utworach Gabriela Dierżawina, Osipa Kozodawlewa oraz Mikołaja Nikolewa / 29
Magdalena Dąbrowska
Ze studiów nad czasopiśmiennictwem rosyjskim XVIII wieku („Детское чтение для сердца и разума" - zagadka popularności) / 41

W kręgu klasyków / 57

Anna Kościołek
Aleksander Hercen i „la belle France" / 59
Roman Kuligowski
Zbrodnia i kara Lwa Kulidżanowa w świetle współczesnych badań filmoznawczych / 73
Nel Bielniak
Refleksje nad związkiem człowieka z naturą w twórczości Aleksandra Kuprina / 83
Paulina Baranowska
Maksym Gorki w XXI wieku (nowe spojrzenia na życie i twórczość pisarza) / 93

Inspiracje filozoficzne / 105

Izabella Malej
Malarstwo rosyjskie przełomu XIX i XX wieku u źródeł mitu. Pan Michaiła Wrubla / 107
Małgorzata Burzyńska
Rewolucja jako żywioł dionizyjski. Wpływ filozofii Fryderyka Nietzschego na postawę i historiozofię Aleksandra Błoka / 123
Jolanta Brzykcy
„Dwa światy człowieka". Przyroda i twórczość według Nikołaja Zabołockiego / 137

Idee w sferze kultury / 153

Jolanta Kazimierczyk
Astolphe de Custine - sowietolog avant la letter / 155
Bronisław Kodzis
Драматургия „первой волны" русской эмиграции. Синтетический обзор / 167
Franciszek Apanowicz
Rosja w pryzmacie poetyckim Jurija Kuzniecowa / 181
Elżbieta Książek
Аллюзия как инструмент интертекстуальности (на материале романа Татьяны Толстой Кысь) / 195

W poszukiwaniu wartości / 207

Bożena Żejmo
Kto rządzi tym światem? (Powieść Wiktora Pielewina Generation ‘P') / 209
Beata Waligórska-Olejniczak
Duchowość ciała czy cielesność ducha? Wieniczki Jerofiejewa zmagania z transcendencją / 227
Dariusz Gancarz
Alogiczny świat bohaterów poezji Borisa Griebienszczikowa na przykładzie cyklu o Innocentym / 239

Część II
Ze współczesnych badań nad językiem rosyjskim

Innowacje gramatyczne / 254

Розалия Ф. Касаткина
Русский язык в поисках артикля / 255

Językowy obraz świata / 269

Halina Bartwicka
Языковой портрет человека в русских и польских сравнительных конструкциях / 271
Martyna Król
Модели лексической трансформации как составная русской этнокультурной картины мира / 283
Gustaw Michał Akartel
Горизонтальное и вертикальное в номинации лиц (на материале квазисемантизмов в русском языковом подстандарте) / 301
Karina Zając-Haduch
Śmierć w językowym obrazie świata Rosjan / 315
Jolanta Miturska-Bojanowska
В мире симилятивов / 327
Badania nad dyskursem / 335
Piotr Zemszał
Великий языковед? Сталин как ученый в советском идеологическом дискурсе 1945-1953 гг. / 337
Adam Jaskólski
Językowe sposoby przedstawiania negatywnych stanów rzeczy w państwie w wypowiedziach władz rosyjskich / 347
Andrzej Sitarski
Фразеологические единицы в функции aксиологического параметра языка спортивного комментария / 361

Badania dialektologiczne / 369

Marian Wójtowicz
Zapożyczenia z języka polskiego w słownikach gwar rosyjskich połowy XIX wieku / 371
Леонид Л. Касаткин
Трансформация яканья в говоре с. Куничи Флорештского района Молдавии / 387
Michał Głuszkowski
Главные черты двуязычия и двукультурия на примере старообрядцев в Польше и польских общин в Украине и в России / 403
Michał Kondratiuk
Onomastyka i gwary polsko-białoruskiego pogranicza w powojennych badaniach polskich językoznawców / 417
Antroponimia / 435
Jan Sosnowski
Staroruskie dwuczłonowe imiona osobowe / 437
Magdalena Ziółkowska
Nieoficjalny system nazewniczy staroobrzędowców z Gabowych Grądów i Boru / 451

Część III
Z badań glottodydaktycznych

Halina Zając-Knapik
Przegląd metod nauczania języka rosyjskiego stosowanych w Polsce w latach 1950-2000 / 465
Urszula Siemianowska
Межкультурное образование в обучении русистов в Польше / 477
Anna Graszek-Tańska
Нестандартная лексика в обучении русскому как иностранному / 485
Irina Rolak
Выработка умения составления письменных текстов разных жанров на занятиях по русскому языку делового общения (продвинутый сертификационный уровень) / 497
Irena Matczyńska
Организация внеаудиторной работы, направленной на развитие навыков аудирования, говорения и произношения, в рамках предмета Мультимедиа / 509
Joanna Mietła
Jak rusycyści uczyli się czeskiego / 519

Dorota Paśko-Koneczniak