Doktor nauk humanistycznych (literaturoznawstwo). Ukończył filologię polską (specjalność: komparatystyka) i filozofię w ramach Międzywydziałowych Indywidualnych Studiów Humanistycznych Uniwersytetu Jagiellońskiego (MISH UJ). Stypendysta Fundacji na rzecz Nauki Polskiej (program START 2014, 2015) i Narodowego Centrum Nauki (program SONATA 6). Autor monografii teorii wymowy kościelnej Stanisława Sokołowskiego (Kraków 2011). Sekretarz redakcji czasopisma „Terminus”. Zajmuje się historią i teorią retoryki (zwłaszcza problematyką szeroko pojętej figuratywności), literaturą nowołacińską XVI–XVII wieku oraz historią idei.
Antystrofa dialektyki. Teoria retoryczna Bartłomieja Keckermanna
Głównym celem książki jest rekonstrukcja teorii retorycznej, wyłożonej przez Bartłomieja Keckermanna (1572–1609), profesora filozofii w Gdańskim Gimnazjum Akademickim, w obszernym traktacie pod tytułem System retoryki (Systema rhetoricae, Hanau 1608). Opierając się na przejrzystej metodzie, u której podstaw leżała zasada podziału dychotomicznego, wywiedziona wprost z pism logicznych Arystotelesa (Organonu), Keckermann przeprowadził systematyzację sztuki przemawiania. Dzięki twórczemu wykorzystaniu koncepcji Stagiryty, Cycerona i Kwintyliana, a także współczesnych sobie teoretyków wymowy, głównie Rudolfa Agricoli, Erazma z Rotterdamu, Filipa Melanchtona i Piotra Ramusa, stworzył on summę renesansowej wiedzy o retoryce.
Retoryka ujmowana paradoksalnie (oksymoronicznie) jako antystrofa dialektyki, ukazująca się nam w figuratywnym przebraniu wiernej służebnicy albo nieodłącznej, choć często niepożądanej, towarzyszki logiki (filozofii), została skrojona na miarę ludzkich zdolności i słabości. Jako względnie autonomiczna forma racjonalności (a więc zgodnie z intencją Arystotelesa) i model dyskursywności zbudowany wokół amplifikacji i figuratywności (czyli zgodnie z koncepcją Keckermanna) stanowi apologię niemal powszechnej niekonkluzywności dyskursu, sprzeciwu wobec supremacji intelektu w dziedzinie praktyk sensotwórczych i zgody na brak ostatecznego wyjaśnienia. Mimo tego ma być ona lekarstwem uśmierzającym chroniczną niepewność poznania i środkiem przynoszącym wytchnienie podczas gorączkowego poszukiwania sensu. Dlatego w zależności od potrzeb chwili i celu perswazji retoryka staje się lekarką serc i dusz ludzkich, twórczynią zmysłowych i wielobarwnych obrazów rzeczywistości, a także rewelatorką prawd doskonale już znanych. Za każdym razem zjawia się przed nami pod postacią figury przekształcającej prostą mowę litery w wieloznaczną sekwencję znaków, symboli i obrazów. Przemawiając we własnym imieniu na gruncie teorii wymowy (nawet tej najbardziej metodycznej i usystematyzowanej), retoryka nie może mówić inaczej, jak tylko retorycznie, ożywiając zastygłe w dyskursie toposy i budząc uśpione w języku figury.
Wprowadzenie / 11
Rozdział 1. W stronę systemu / 19
System retoryki / 26
Kłopoty z antystrofą / 46
Intelekt i afekty / 64
Blask wymowy / 78
Rozdział 2. Inwencja retoryczna / 83
Retoryka aplikacji / 90
Toposy i topika / 111
Retoryczne miejsca i okolice / 117
Topika logiczna / 126
Potrzeba eksplikacji / 136
Argument z retoryki / 146
Potęga amplifikacji / 159
Otwarta dłoń / 166
Patos i emfaza / 184
Rozdział 3. Ekonomia dyskursu / 197
Porządek i struktura / 206
Części mowy / 213
Początek i koniec / 229
Rozdział 4. Między literą a figurą / 247
Narzędzie retoryczne / 255
Słowa i figury / 272
Nauka o tropach / 289
Metafora: perspektywizm oglądu / 314
Metonimia: redukcja semantyczna / 325
Synekdocha: reprezentacja całości / 338
Ironia: dialektyka różnicy / 348
Język figuratywny / 359
Figury ironii / 373
Sentencje i formuły / 388
Parezja: granice figuratywności / 400
Rozdział 5. Topografie pamięci / 417
Sztuka zapamiętywania / 423
Mnemonika: (kon)tekst(y) pamięci / 441
Rozdział 6. Akcja oratorska / 463
Głos: ożywianie słów / 481
Gest: figuratywność ciała / 488
Zakończenie / 501
Aneks. List Keckermanna do studentów wymowy
(4 kwietnia 1605 roku) / 509
Wykaz skrótów / 535
Bibliografia / 537
Summary / 569
Indeks osobowy / 57