Niniejszy tom stanowi kontynuację serii poświęconej obozom jeńców i interno­wanych istniejącym na ziemiach polskich w latach 1914—1924. Zawiera on opra­cowania przygotowane na sesję naukową zorganizowaną w 2003 roku w Alek­sandrowie Kujawskim przez Instytut Stosunków Międzynarodowych UMK w Toruniu. Dotyczą one obozu jeńców i internowanych - szczególnie żołnierzy Armii Ukraińskiej Republiki Ludowej - oraz Ukraińskiego Cmentarza Wojsko­wego i ukraińskiej emigracji politycznej w Aleksandrowie Kujawskim w latach 1918-1939. Zbiór otwiera szkic do dziejów miasta. Ma on dać czytelnikowi ogólną orientację na temat usytuowania oraz cech fizycznogeograficznych naj­bliższej okolicy Aleksandrowa Kujawskiego, a ponadto wprowadzić w historię tej części Kujaw. Niektóre fragmenty tego opisu już dotykaj ą tematyki obozowej i poobozowej - będącej przedmiotem rozważań historyków z Polski i Ukrainy. Także niektóre wątki poszczególnych tekstów zazębiają się, ale redaktor tomu nie dążył do ich unifikacji pod tym względem. Jest to bowiem zbiór artykułów, a niejednolite opracowanie, pisane przez zespół autorów.
Teksty są uszeregowane chronologicznie. W części początkowej historycy podejmują problemy natury bardziej ogólnej, z okresu przed wyjściem wielkiej grupy naddnieprzańskich Ukraińców na emigrację - sytuacji geopolitycznej Ukraińców w latach 1919-1920, przyczyn ich niepowodzeń w walce o niepodle­głość i ostatniej realnej próby odwrócenia tej sytuacji, czyli sojuszu Piłsudski--Petlura i wojny polsko-ukraińsko-bolszewickiej 1920 roku. Partię tę kończy przegląd sytuacji militarnej w rejonie Kujaw latem 1920 roku. Artykuły poświę­cone problematyce „obozowej" ukazują historię obozów w Aleksandrowie, po­byt w nich internowanych żołnierzy Armii URL, skład ich wyższego dowódz­twa różne formy działalności, wreszcie udział w tzw. Pochodzie Listopadowym 1921 roku. Tom zamykają opracowania, które przybliżają losy ukraińskiej emi­gracji politycznej przebywającej w latach 1921—1939 w Aleksandrowie i okoli­cach; swoistym podsumowaniem jest historia odbudowy Ukraińskiego Cmenta­rza Wojskowego - w okresie międzywojennym zwanego przez petlurowców Kozacką Mogiłą, a obecnie określanego przez mieszkańców miasta jako Kurhan.