Etnosymboliczna teoria narodu Anthony’ego D. Smitha

Książka poświęcona jest krytycznej analizie etnosymbolicznej teorii narodu, której autorem jest zmarły w 2016 roku brytyjski socjolog Anthony D. Smith. Wyszedł on z założenia, że problematyka narodu i nacjonalizmu wymaga nowego opisu, który przełamie monopol dotychczas obowiązujących paradygmatów, dając możliwość pełniejszego przebadania zjawiska. Czerpiąc z prac Durkheima, Simmla, Webera, a także historyków z francuskiej szkoły Annales oraz angielskiej historii społecznej, zaproponował własne spojrzenie na genezę i rozwój narodów.

W prezentowanej książce autor dokonał próby odtworzenia etnosymbolicznej teorii narodu, próbował też wyśledzić wpływ biografii autora na jego koncepcję. Głos brytyjskiego uczonego umieszczony został w szerszej dyskusji teoretycznej, jaka toczy się w obrębie nauk społecznych zainteresowanych problematyką narodową. Autor monografii krytycznie analizuje wskazaną teorię, śledząc inspiracje i zapożyczenia, jak również teoretyczne innowacje, sprawiające, że etnosymbolizm można zasadnie traktować jako podejście nowe i oryginalne.

Wstęp / 11

Rozdział I. Anthony D. Smith (1939–2016) – szkic biografii uczonego / 19
Dzieciństwo i wczesna młodość / 20
Edukacja akademicka / 25
Kariera naukowa i praca akademicka / 33
Podsumowanie / 41

Rozdział II. Etnosymbolizm jako alternatywa / 45
Modernizm / 46
Prymordializm / 87
Perenializm / 106
Etnosymbolizm / 115
Podsumowanie / 119

Rozdział III. Etnie jako źródła narodów / 121
Etniczne źródła narodów – założenia podstawowe / 122
Kategorie i związki etniczne / 136
Mechanizmy i procesy kształtujące etnie / 145
Czym są etnie? / 157
Dynastyczne i wspólnotowe mythomoteur / 170
Etnie lateralne i demotyczne / 180
Podsumowanie / 193

Rozdział IV. Mechanizmy powstawania narodów / 195
Pierwsze, przednowoczesne narody / 196
Rewolucja gospodarcza / 208
Rewolucja biurokratyczna / 213
Rewolucja kulturowa / 222
Tezy o trzech rewolucjach w kontekście klasycznych teorii socjologicznych / 229
Podsumowanie / 235

Rozdział V. Narody i ich typy / 237
Czym są narody? / 238
Terytorializacja narodu / 254
Tożsamość narodowa / 260
Nacjonalizm / 267
Trzy typy narodów / 283
Przyszłość narodów / 299
Podsumowanie / 306

Rozdział VI. Etnosymbolizm – ograniczenia poznawcze i możliwości rozwoju / 309
Kilka uwag o klasyfikacji perspektyw teoretycznych / 310
Etnosymbolizm jako socjologia historyczna / 319
Etniczność w etnosymbolizmie Smitha / 329
Etnie jako praktyka społeczna / 334
Elastyczność i zmienność zespołów mityczno-symbolicznych / 350
Wydajność struktur i treści konektywnych, czyli etnie w średniowieczu / 360
Naród – nowoczesna wspólnota kulturowa / 382
Naród – święta wspólnota moralna w trzech odmianach / 408
Podsumowanie / 431

Zakończenie / 433
Bibliografia / 441
Abstract. Ethnosymbolic theory of the nation according to Anthony D. Smith / 473

Jacek Poniedziałek