OPIS
Jest to już piąta publikacja Wydawnictwa Naukowego UMK z serii „Abacus” poświęcona zagadnieniom historii rachunkowości prezentowanym na cyklicznych, odbywających się co dwa lata, konferencjach na Wydziale Nauk Ekonomicznych i Zarządzania UMK. Poprzednie nosiły podtytuły Od źródeł rachunkowości po współczesność (Toruń 2014), Od instruktarzy gospodarczych po współczesne podręczniki rachunkowości (Toruń 2016), Od Richarda fitz Nigela do Jana Falewicza (2018), Od Kasy Generalnej Wilanowskiej z 1819 roku do rachunkowości Lasów Państwowych (2020).
Tym razem podtytuł jest dwuczęściowy, pierwsza część – Od XVI-wiecznej skarbowości do powojennych planów kont obejmuje teksty będące kontynuacją wątków zawartych w wydaniach wcześniejszych, druga – Od „Abacusa” 2014 do 2024 roku jest próbą podsumowania 10 lat, jakie minęły od pierwszej konferencji.
Teksty w pierwszej części zostały zamieszczone według kryterium chronologicznego. Pierwszy z nich dotyczy okresu zaborów, ostatni niepodległej Polski. Otwierający tom – autorstwa Małgorzaty Mierzejewskiej – traktuje o regulacjach prawnych urzędu skarbu w XVI-wiecznej Polsce. Autorka przybliża kwestie organizacji skarbu państwa, rodzajów i sposobów poboru podatków i innych danin na rzecz Królestwa Polskiego. Zamykający zaś – Anny Karmańskiej – omawia krytykę jednolitego planu kont z 1945 roku w kontekście nowych wymagań gospodarki sterowanej centralnie. Krytyka ta nastąpiła po czterech latach jego funkcjonowania na przełomie 1948 i 1949 roku i odnosiła się głównie do jego niedostosowania do kontroli majątku ogólnospołecznego i braku możliwości w wykorzystaniu go do celów zarządczych.
[…]
W tym roku minęło 10 lat od pierwszego spotkania w ramach „Abacusa” pracowników naukowych zainteresowanych historią rachunkowości oraz 25 lat od powołania Katedry Rachunkowości na Wydziale Nauk Ekonomicznych i Zarządzania UMK. Był więc mały podwójny jubileusz, dlatego też prof. Sławomir Sojak, organizator „Abacusa” i wieloletni kierownik katedry, zamieścił w drugiej części tego tomu teksty dotyczące obydwu wydarzeń. W pierwszym z nich w sposób syntetyczny podsumował dorobek dotychczasowych 10 lat „Abacusa” […]. W drugim tekście, poświęconym Katedrze Rachunkowości, przedstawił kalendarium będące katalogiem zwięzłych komunikatów związanych z funkcjonowaniem katedry w ramach Wydziału Nauk Ekonomicznych i Zarządzania UMK.
Ze wstępu
SPIS TREŚCI
Wstęp / 7
Część I
Od XVI-wiecznej skarbowości do powojennych planów kont
Małgorzata Mierzejewska
Sprawy skarbowe w Polsce w XVI wieku / 11
Anna Olewnik-Dejewska
Funkcje rachunkowości dóbr wilanowskich w latach 1892–1940 / 29
Paweł Osiński
Analiza finansowa w świetle polskich publikacji wydanych w latach 1918–1939 / 49
Anna Szychta
Organizacje księgowych a profesjonalizacja zawodu księgowego w Polsce do 1939 roku / 63
Ewa Makowska
Protokół z badania ksiąg handlowych dla celów podatkowych w dwudziestoleciu międzywojennym w Polsce na przykładzie Browaru Kuntersztyn w Grudziądzu / 93
Jolanta Chluska
Model rachunkowości Polskiego Komitetu Opiekuńczego w Częstochowie w latach 1942/1943 / 117
Mikołaj Turzyński
Kolonizacja rachunkowości w okresie drugiej wojny światowej / 133
Anna Karmańska
Komunikat z roku akademickiego 1948/1949: „Na marginesie reformy jednolitego planu kont” / 147
CZĘŚĆ II
OD „ABACUSA” 2014 DO 2024 ROKU
Sławomir Sojak
„Abacus” ma już 10 lat, czy będzie miał więcej? / 163
Sławomir Sojak
Dwadzieścia pięć lat Katedry Rachunkowości UMK / 171
Załącznik. Alfabetyczne zestawienie publikacji z serii „Abacus” od 2014 do 2024 roku / 191
Indeks osobowy / 199