Arystokraci i rzemieślnicy. Synergia stylów badawczych

Źródeł nowoczesnej nauki daremnie szukać na uniwersytetach: XVII-wieczna rewolucja naukowa dokonała się poza ich murami, w obrębie domów eksperymentalnych organizowanych przez arystokratów. Nauka doświadczalna, którą projektowali, więcej miała wspólnego z ówczesną praktyką sądowniczą, przedstawieniem teatralnym czy rozrywkami dżentelmenów niż debatami myślicieli. Jednak aby model nauki rozwijany przez arystokratów mógł przetrwać i dominować, musieli skorzystać z pomocy zaskakującej grupy społecznej: rzemieślników. Proweniencja nowoczesnej nauki nie jest przypadkowa: bez jej rekonstrukcji nie jesteśmy w stanie dostrzec przyczyn jej dynamicznego rozwoju ani poprawnie zidentyfikować zagrożeń, które przed nią stoją.

Od autorów / 9

Wstęp / 11
Prolog / 11
Cele i mapa wywodu / 25

Rozdział I
Styl badawczy / 29
Styl jako rytm: koncepcja Harrisona C. White’a / 34
Styl ucieleśniony: koncepcja Pierre’a Bourdieu / 41
Styl kolektywu: koncepcja Ludwika Flecka / 49
Podsumowanie / 54

Rozdział II
Nauka jako gra i rozrywka: styl arystokratyczny / 55
Nieróbstwo jest cnotą! / 61
Dżentelmen to jego rozrywki / 66
Podczepienie i paradoksy / 88
Podsumowanie / 95

Rozdział III
Nauka jako pasja i „dobra robota”: styl rzemieślniczy / 97
Niewidzialni rzemieślnicy / 98
Model: współczesne piwowarstwo rzemieślnicze / 106
Opór świata / 121
Autorytet w przestrzeni warsztatu / 130
Paradoks „dobrej roboty” / 136
Zażyłość z przedmiotami / 140
Podsumowanie / 146

Rozdział IV
Synergia dwóch stylów / 149
Materialne kotwice / 152
Dlaczego nauka nie jest jak konkurs piękności? / 173
Podsumowanie / 184

Rozdział V
Od uporządkowanej sztuki do pełnoprawnej nauki: przypadek chemii / 195
Alchemia protochemią? / 199
Zaskakujący sukces „uporządkowanej sztuki” / 210
Syzyfowa praca? / 223
Podsumowanie / 230

Rozdział VI
Arystokratyczne tworzenie rzeczywistości: przypadek ekonomii / 233
Zakorzenienie gospodarki w ekonomii / 237
Maszyny ekonomiczne i ekonomia syntetyczna / 246
Uniwersalizacja modeli ekonomicznych / 264
Samouprawomocnienie koncepcji naukowych / 266
Performatywność ekonomii czy ekonomistów? / 272
Omnipotencja ekonomii? / 288
Podsumowanie / 293

Zakończenie / 297
Podsumowanie wywodu / 297
Epilog: szczury, węże i co jeszcze? / 301

Literatura przywoływana / 321
Summary / 345

Łukasz Afeltowicz

Radosław Sojak