Europa w niemieckiej myśli XIX-XXI wieku
Z pełnym przekonaniem rekomenduję opublikowanie monografii "Europa w niemieckiej myśli XIX-XXI wieku". Oparta na rozległej literaturze źródłowej oraz przedmiotowej praca przekonuje siłą argumentów, ostrożnymi i wyważonymi konkluzjami co do nader zróżnicowanych intencji i uwarunkowań obecności „myśli europejskiej" w niemieckim literacko-publicystycznym kosmosie XIX-XX/XXI wieku. Przede wszystkim zaś umiejętnie przedstawia niemiecką differentia specifica rozumienia pojęcia „Europa" od oświecenia po współczesność.
Hubert Orłowski
Europa im Denken der Deutschen vom 19. bis zum 21. Jahrhundert
Die vorliegende Monographie untersucht das reichhaltige Denken über Europa, das deutsche (oder präziser gesagt: deutsch schreibende) Schriftsteller, Gelehrte und Publizisten von der Spätaufklärung bis in unsere Gegenwart in ihren Schriften und Aussagen hervorgebracht haben. Als Quellen dieser Arbeit dienen sowohl literarische Texte als auch im Besonderen Essays, aber auch philosophische Traktate, politische Sachbücher und Studien, Presseartikel, Interviews, sowie öffentliche Reden, Briefe und andere Stellungnahmen, die in politischen Kontroversen, in geschichtsphilosophischen Debatten oder als utopische Zukunftsvisionen Europa zum Thema hatten. Nicht einbezogen wurden Äußerungen von Politikern oder Parteiprogramme, die eher durch ihre praktische Durchführung als durch geistige Ausstrahlung Wirkung zeitigen konnten. Die wenigen Ausnahmen (Friedrich Naumann, Joschka Fischer) betreffen nur reif durchdachte, grundsätzliche Äußerungen und beziehen sich dementsprechend auf langfristig verstandene Projekte für die Zukunft; ihre Veröffentlichung richtete sich vorwiegend auf die Debatten über die künftige Gestalt Europas und nicht auf die jeweils aktuelle politische Praxis.
I. Niemcy - Rzesza - Europa. Próba typologii / 7
II. Niemieckie wizje Europy w XIX wieku / 23
1. Koncepcje wieczystego pokoju / 23
2. Projekty romantyków a Europa klasyków weimarskich / 29
3. Po kongresie wiedeńskim / 46
4. Heine i Młoda Europa / 56
III. Wobec dominacji myśli narodowej / 63
1. Po Wiośnie Ludów / 63
2. Cień Nietzschego / 78
IV. Doświadczenie zmierzchu Europy / 85
1. Mitteleuropa: albo jednoczenie ułomne / 85
2. Europa w pożodze Wielkiej Wojny / 92
V. Paneuropa i zagrożenia / 113
1. Niemcy - Francja / 113
2. Paneuropa / 118
3. Amerykanizacja - bolszewizm - faszyzm /128
VI. Pod znakiem swastyki / 139
VII. Poszukiwanie europy po doświadczeniu nazizmu. Odwołania europejskie po 1945 roku / 169
1. Pokój, pokój ponad wszystko / 169
2. Starzy i młodzi / 177
3. Trzecia siła / 185
4. Eskapizm intelektualistów / 190
VIII. Podzielony kontynent 1949-1989 / 195
1. Podział czy jedność? / 195
2. Mitteleuropa redivivus? / 207
3. Dystopia Enzensbergera / 217
IX. Sceptycyzm i nowe wyzwania. Intelektualiści niemieccy wobec projektu europejskiego po 1989 roku / 223
1. Europa Brukseli czy Europa Obywateli? / 223
2. Federacja czy związek państw ? Europejskie różnice / 239
X. Rozwój poprzez kryzys. Instytucjonalna Europa w XXI
wieku / 249
1. Dobrzy i źli Europejczycy /250
2. Widziane ze Szwajcarii / 256
3. Europa kosmopolityczna / 263
4. Przyspieszenie i demokratyzacja / 268
5. Monstrum Bruksela? / 277
Posłowie / 283
Bibliografia / 287
Zusammenfassung / 301
Indeks nazwisk / 305
prof. Anna Wolf-Powęska
Piotr Andrzejewski
prof. Anna Wolff-Powęska
Leszek Żyliński
Leszek Żyliński jako profesor zwyczajny na UMK w Toruniu zajmuje się niemiecką literaturą, kulturą i historią idei. Kieruje Katedrą Literatury i Kultury Krajów Niemieckojęzycznych XIX–XXI wieku. Jest członkiem Kapituły Nagrody Literackiej im. Samuela Bogumiła Lindego, Niemieckiej Akademii Języka i Literatury w Darmstadt oraz wielu stowarzyszeń naukowych. Ostatnio opublikował Pisząc, zmieniam świat. Heinrich Böll czytany współcześnie (z Renatą Dampc-Jarosz), Kraków 2019 oraz Tropy. Fragmenty i zapiski, Toruń 2019.
- Zmienne pola dialogu. Rzecz o Polakach i Niemcach
- Europa w niemieckiej myśli XIX-XXI wieku
- Litteraria Copernicana 2(12)/2013: (Nad)użycia literatury
- Im Wechselspiel der Kulturen. Festschrift für Professor Karol Sauerland
- Od Prus do Europy. Szkice o tożsamości narodowej Niemców