Nasłuchiwanie hałasu. Audioantropologia między ekspresją a doświadczeniem
Książka ta ma dwa, bliźniacze, tematy: ekspresję i doświadczenie. Ma także dwoje bohaterów: nasłuchujący podmiot i improwizację. Tym, co spaja przedstawioną tu refleksję, jest audioantropologiczna perspektywa, pozwalająca odsłonić kulturowe kryteria słuchania i improwizowania. A jednak z wielu zgromadzonych tu opowieści wyłania się obraz kultury, w której „nikt nie słucha” i „nikt nie improwizuje” – a może, poprawniej, „nikt słucha” i „nikt improwizuje”. Czy jest bowiem „kimś” podmiot słuchania – wystawiany nieustannie na pokusę fantazjowania i, ostatecznie, wydany na pastwę fantazmatów? Czy jest „kimś” podmiot improwizujący, który czyni wiele, by stać się samoorganizującym się procesem improwizowania?
Wstęp. Słysząc, słuchając, nasłuchując. O antropologii audialnej / 7
1. Kultura słuchania
Dyskretny szmer sensu. Wokół estetycznej waloryzacji szumu / 25
O czym szumią taśmy, albo co ujawnia się w nagraniach / 47
Nimfa zwana Echo / 59
Nasłuchiwanie Orientu. Marokańskie ścieżki dźwięków Jana Potockiego / 74
Przez ściany. O słuchaniu dźwięków dobiegających „spoza” / 85
Hałas jako opresja i przebudzenie. O dwóch incydentach „muzycznych” / 100
Szepty i wrzask. O straszeniu przez uszy / 109
Mroczny oddech pożądania, albo o ambiwalencji słyszanego / 133
Horyzont synestezji. O słuchaniu „pod wpływem” / 146
- 2. W stronę antropologii improwizacji
Rytuał i improwizacja / 167
Dźwięki niemożliwe i tożsamość wirtuoza / 186
Zaburzenie, błąd, improwizacja / 195
Kociokwik. Szaleństwo i ekspresja muzyczna / 203
Muzyka głupców czy święto ekstazy? / 218
Thymos Odysa. (Nie)obecność improwizatora / 227
W krainie intonarumori, czyli hałas nieinstrumentalny lub instrumenty hałasu / 233
Przekrzykiwanie. Improwizator w przestrzeni publicznej / 245
Patos hałasu i etos milczenia. Retoryka (swobodnej) improwizacji / 256
Zakończenie, czyli pauza / 265
Bibliografia / 267
Filmografia / 278
Fonografia / 280
Nota bibliograficzna / 283
Krzysztof Wójcik
Dariusz Brzostek
Teoretyk literatury, kulturoznawca. Pracownik Katedry Kulturoznawstwa UMK. Zajmuje się sound studies, twórczością Stanisława Lema, muzyką eksperymentalną, afrofuturyzmem, horrorem i fantastyką naukową. Autor monografii: Literatura i nierozum. Antropologia fantastyki grozy (Toruń 2009) oraz Nasłuchiwanie hałasu. Audioantropologia między ekspresją a doświadczeniem (Toruń 2014); współautor (z Katarzyną Marak i Miłoszem Markockim) książki: Gameplay, Emotions and Narrative. Independent Games Experienced (Pittsburgh 2019).
- Literatura i nierozum. Antropologia fantastyki grozy
- Poezja świadoma siebie. Interpretacje wierszy autotematycznych
- Nasłuchiwanie hałasu. Audioantropologia między ekspresją a doświadczeniem
- Potworna wiedza. Horror w badaniach kulturowych
- Od Lema do Sienkiewicza (z Ingardenem w tle). Prace literaturoznawcze ofiarowane profesorowi Andrzejowi Stoffowi w siedemdziesiątą rocznicę urodzin
- „Chińskie bajki”. Fandom mangi i anime w Polsce
- Wola nie-wiedzy. Horror postmodernistyczny czy groza późnej nowoczesności?