Polityka niemieckich władz okupacyjnych na Pomorzu Gdańskim. Dokumentacja wybranych problemów

Wykaz skrótów / 19
Wstęp / 21

Część I. Niemiecka polityka narodowościowa w Okręgu Rzeszy Gdańsk-Prusy Zachodnie w latach 1939–1945 / 25
Część II. Dokumenty niemieckie w polskim tłumaczeniu / 39
Część III. Dokumenty niemieckie w oryginalnym brzmieniu / 347

1. Antecedencje / 41 / 349
Dokument 1: 23 maja 1939 roku, Berlin – Fragment protokołu konferencji w Kancelarii Rzeszy w sprawie ataku na Polskę / 41 / 349
Dokument 2: 22 sierpnia 1939 roku, Obersalzberg – Fragment przemówienia Führera i kanclerza Rzeszy Adolfa Hitlera na odprawie z wyższymi dowódcami armii w sprawie rozpoczęcia ataku na Polskę / 46 / 352
Dokument 3: 31 sierpnia 1939 roku, Berlin – Fragment dyrektywy nr 1 Naczelnego Dowódcy Wehrmachtu Adolfa Hitlera w sprawie agresji na Polskę / 47 / 352
Dokument 4: 1 września 1939 roku, Berlin – Proklamacja Führera i kanclerza Rzeszy Adolfa Hitlera do Wehrmachtu / 48 / 353
Dokument 5: 1 września 1939 roku, kwatera główna – Odezwa Naczelnego Dowódcy Wojsk Lądowych gen. Walthera von Brauchitscha do ludności polskiej / 49 / 354

2. Administracja i podział terytorialny ziem polskich wcielonych do Trzeciej Rzeszy / 50 / 355
Dokument 6: 1 września 1939 roku, Berlin – Ustawa o ponownym zjednoczeniu Wolnego Miasta Gdańska z Rzeszą Niemiecką / 50 / 355
Dokument 7: 5 września 1939 roku – Wyciąg z rozkazu Naczelnego Dowódcy Wojsk Lądowych skierowanego do gauleitera Alberta Forstera / 52 / 357
Dokument 8: 7 września 1939 roku, Gdańsk – Obwieszczenie gauleitera i szefa administracji cywilnej przy dowódcy Okręgu Wojskowego Prusy Zachodnie Alberta Forstera w sprawach administracyjnych / 53 / 357
Dokument 9: 12 września 1939 roku, Berlin – Pierwsze rozporządzenie ministra spraw wewnętrznych Rzeszy Wilhelma Fricka i Naczelnego Dowódcy Wojsk Lądowych gen. Walthera von Brauchitscha do ustawy o ponownym zjednoczeniu
Wolnego Miasta Gdańska z Rzeszą Niemiecką / 54 / 358
Dokument 10: 14 września 1939 roku, Gdańsk – Odezwa dowódcy Okręgu Wojskowego Prusy Zachodnie gen. Fritza Walthera Heitza / 55 / 359
Dokument 11: 25 września 1939 roku, Berlin – Memorandum ambasadora Niemiec w Polsce Hansa Adolfa von Moltke w sprawie utworzenia szczątkowego państwa polskiego / 56 / 360
Dokument 12: 25 września 1939 roku, Berlin – Zarządzenie Führera i kanclerza Rzeszy Adolfa Hitlera o organizacji administracji wojskowej na okupowanych byłych polskich obszarach / 59 / 362
Dokument 13: 8 października 1939 roku, Berlin – Dekret Führera i kanclerza Rzeszy Adolfa Hitlera o strukturze i administracji terenów wschodnich / 63 / 365 
Dokument 14: 26 października 1939 roku, Berlin – Dekret Führera Adolfa Hitlera nominujący Alberta Forstera na namiestnika Okręgu Rzeszy Gdańsk-Prusy Zachodnie / 66 / 368
Dokument 15: 26 października 1939 roku, Berlin – Pierwsze rozporządzenie ministra spraw wewnętrznych Rzeszy Wilhelma Ficka dla realizacji dekretu Führera i kanclerza Rzeszy Adolfa Hitlera o strukturze i administracji terenów wschodnich / 66 / 369
Dokument 16: 2 listopada 1939 roku, Berlin – Drugie rozporządzenie ministra spraw wewnętrznych Rzeszy Wilhelma Fricka dla realizacji dekretu Führera i kanclerza Rzeszy Adolfa Hitlera o strukturze i administracji terenów wschodnich / 67 / 370
Dokument 17: 7 listopada 1939 roku, Berlin – Okólnik Reichsführera SS i szefa policji niemieckiej Heinricha Himmlera w sprawie organizacji Tajnej Policji Państwowej na terenach wschodnich / 71 / 373
Dokument 18: 8 listopada 1939 roku, Gdańsk – Zarządzenie namiestnika i gauleitera Alberta Forstera w sprawie administracji Okręgu Rzeszy Gdańsk-Prusy Zachodnie / 74 / 376
Dokument 19: 21 grudnia 1939 roku, Berlin – Rozporządzenie ministra spraw wewnętrznych Rzeszy Wilhelma Fricka o wprowadzeniu niemieckiej ordynacji gminnej na wschodnich terenach wcielonych [do Trzeciej Rzeszy] / 75 / 377
Dokument 20: 27 grudnia 1939 roku, Berlin – Pismo ministra spraw wewnętrznych Rzeszy Wilhelma Fricka do namiestników Okręgu Rzeszy Gdańsk-Prusy Zachodnie i Okręgu Rzeszy Kraj Warty oraz do prezydentów rejencji w Gdańsku, Kwidzynie, Bydgoszczy, Poznaniu, Inowrocławiu i Kaliszu / 85 / 387
Dokument 21: 29 maja 1940 roku, Berlin – Trzecie rozporządzenie ministra spraw wewnętrznych Rzeszy Wilhelma Fricka dla realizacji dekretu Führera i kanclerza Rzeszy Adolfa Hitlera o strukturze i administracji terenów wschodnich / 87 / 390

3. Podstawowe założenia niemieckiej polityki okupacyjnej / 89 / 392
a. wobec okupowanej Polski / 89 / 392
Dokument 22: 7 października 1939 roku, Berlin – Dekret Führera i kanclerza Rzeszy Adolfa Hitlera o umocnieniu niemczyzny / 89 / 392
Dokument 23: 20 października 1939 roku, Berlin – Sprawozdanie z konferencji Führera i kanclerza Rzeszy Adolfa Hitlera z szefem Naczelnego Dowództwa Wehrmachtu gen. Wilhelmem Keitlem w sprawie polityki niemieckiej w oku powanej Polsce, która odbyła się 17 października 1939 roku / 91 / 394
Dokument 24: 25 listopada 1939 roku, Berlin – Memoriał Urzędu Polityki Rasowej NSDAP pt. Sprawa traktowania ludności byłych polskich obszarów z rasowo-politycznego punktu widzenia / 93 / 396
Dokument 25: 15 maja 1940 roku, Berlin – Kilka myśli Reichsführera SS i szefa policji niemieckiej Heinricha Himmlera o traktowaniu obcoplemieńców na Wschodzie / 124 / 425
b. wobec okupowanego Pomorza Gdańskiego / 127 / 428
Dokument 26: Wrzesień (około 5.) 1939 roku, Gdańsk – Wytyczne gauleitera i szefa administracji cywilnej przy dowódcy Okręgu Wojskowego Prusy Zachodnie Alberta Forstera w sprawie postępowania na okupowanych przez wojska niemieckie terenach Prus Zachodnich / 127 / 428
Dokument 27: Wrzesień (około 8.) 1939 roku, Gdańsk – Uzupełnienie gauleitera i szefa administracji cywilnej przy dowódcy Okręgu Wojskowego Prusy Zachodnie Alberta Forstera do wytycznych w sprawie postępowania na okupowanych przez wojska niemieckie terenach Prus Zachodnich / 131 / 431
Dokument 28: Wrzesień (około 8.) 1939 roku, Gdańsk – Drugie uzupełnienie gauleitera i szefa administracji cywilnej przy dowódcy Okręgu Wojskowego Prusy Zachodnie Alberta Forstera do wytycznych w sprawie postępowania na okupowanych przez wojska niemieckie terenach Prus Zachodnich / 133 / 432
Dokument 29: Wrzesień (około 8.) 1939 roku, Gdańsk – Trzecie uzupełnienie gauleitera i szefa administracji cywilnej przy dowódcy Okręgu Wojskowego Prusy Zachodnie Alberta Forstera do wytycznych w sprawie postępowania na okupowanych przez wojska niemieckie terenach Prus Zachodnich / 134 / 433
Dokument 30: 10 września 1939 roku, Gdańsk – Wytyczne gauleitera i szefa administracji cywilnej przy dowódcy Okręgu Wojskowego Prusy Zachodnie Alberta Forstera dla komisarycznych starostów w Starogardzie, Tczewie, Wejherowie, Kościerzynie, Kartuzach, Świeciu, Chełmnie, Tucholi i Bydgoszczy / 135 / 435
Dokument 31: 12 września 1939 roku, Gdańsk – Wytyczne gauleitera i szefa administracji cywilnej przy dowódcy Okręgu Wojskowego Prusy Zachodnie Alberta Forstera dla komisarycznych starostów w Starogardzie, Tczewie, Wejherowie, Kościerzynie, Kartuzach, Świeciu, Chełmnie, Tucholi, Bydgoszczy, Grudziądzu, Toruniu, Wąbrzeźnie, Brodnicy i Lubawie / 137 / 437
Dokument 32: 13 września 1939 roku, Gdańsk – Wytyczne gauleitera i szefa administracji cywilnej przy dowódcy Okręgu Wojskowego Prusy Zachodnie Alberta Forstera dla starostów w Starogardzie, Tczewie, Wejherowie, Kościerzynie, Kartuzach, Świeciu, Chełmnie, Tucholi, Bydgoszczy, Grudziądzu, Toruniu, Wąbrzeźnie, Brodnicy i Lubawie / 138 / 438
Dokument 33: Wrzesień/październik 1939 roku, Gdańsk – Uwagi dowódcy pionu służby bezpieczeństwa w oddziale 16. Komendy Operacyjnej Służby Bezpieczeństwa w Bydgoszczy, SS-Sturmbannführera dra Franza Rödera o konieczności propagandowego urabiania Polaków w Prusach Zachodnich / 139 / 439

4. Eksterminacja ludności polskiej / 142 / 442
a. eksterminacja bezpośrednia / 142 / 442
Dokument 34: 11 września 1939 roku, Berlin – Fragment raportu szefa policji bezpieczeństwa (Referat Specjalny „Akcja Tannenberg”) o działaniach IV grupy operacyjnej na terenie Pomorza za okres od 10 września 1939 roku, godz. 20.00 do 11 września 1939 roku, godz. 8.00 / 142 / 442
Dokument 35: 15 października 1939 roku, Toruń – Fragment przemówienia dowódcy Północnego Okręgu Selbstschutzu SS-Oberführera Ludolfa von Alvenslebena na apelu członków Selbstschutzu miasta i powiatu toruńskiego / 143 / 443
Dokument 36: 16 października 1939 roku, Toruń – Rozkaz komendanta policji ochronnej Dreiera o przeprowadzeniu rewizji i aresztowań w Toruniu w dniach 17–21 października 1939 roku / 144 / 443
Dokument 37: 20 października 1939 roku, Toruń – Pismo kierownika Selbstschutzu w Toruniu Rudolfa Preussa do komisarycznego radcy miejskiego o utworzeniu Selbstschutzu / 148 / 448
Dokument 38: 17 listopada 1939 roku, Gdańsk – Pismo dowódcy w XX. Okręgu Wojskowym gen. Fedora von Bocka do namiestnika i gauleitera Okręgu Rzeszy Gdańsk-Prusy Zachodnie Alberta Forstera w sprawie działalności Selbstschutzu / 149 / 448
Dokument 39: [styczeń] 1940 roku, Gdańsk – Sprawozdanie wyższego dowódcy SS i policji w Okręgu Rzeszy Gdańsk-Prusy Zachodnie SS-Gruppenführera Richarda Hildebrandta o działalności Oddziału Wartowniczo-Szturmowego SS Kurta Eimanna / 152 451
Dokument 40: 6 stycznia 1940 roku, Berlin – Pismo SS-Obergruppenführera Augusta Heissmeyera do Reichsführera SS i szefa policji niemieckiej Heinricha Himmlera w sprawie wizytacji Oddziału Wartowniczo-Szturmowego SS Kurta Eimanna i rozmów przeprowadzonych w Gdańsku z wyższym dowódcą SS i policji w Okręgu Rzeszy Gdańsk-Prusy Zachodnie SS-Gruppenführerem Richardem Hildebrandtem / 157 / 453
Dokument 41: 9 stycznia 1940 roku, Gdańsk – Pismo wyższego dowódcy SS i policji w Okręgu Rzeszy Gdańsk-Prusy Zachodnie SS-Gruppenführera Richarda Hildebrandta do Reichsführera SS i szefa policji niemieckiej Heinricha Himmlera w sprawie utworzenia i działalności Oddziału Wartowniczo-Szturmowego SS Kurta Eimanna / 160 / 455
Dokument 42: 4 grudnia 1941 roku, Berlin – Rozporządzenie Rady Ministrów do Spraw Obrony Rzeszy o sądownictwie karnym dla Polaków i Żydów na wschodnich terenach wcielonych [do Trzeciej Rzeszy] / 162 / 456
Dokument 43: 21 kwietnia 1942 roku, Bydgoszcz – Pismo prokuratora Klinga do miejskiego radcy budowlanego Franza Froesego w sprawie działalności Sądu Specjalnego w Bydgoszczy od września do grudnia 1939 roku / 167 / 461
b. eksterminacja pośrednia. Obóz Stutthof / 168 / 462
Dokument 44: 16 grudnia 1939 roku, Berlin – Pismo Reichsführera SS i szefa policji niemieckiej Heinricha Himmlera do wyższego dowódcy SS i policji w Okręgu Rzeszy Gdańsk-Prusy Zachodnie SS-Gruppenführera Richarda Hildebrandta w sprawie samowolnego powołania Oddziału Wartowniczo-Szturmowego SS Kurta Eimanna i działalności obozu Stutthof / 168 / 462
Dokument 45: 31 stycznia 1940 roku, Oranienburg – Pismo inspektora obozów koncentracyjnych SS-Oberführera Richarda Glücksa do Reichsführera SS i szefa policji niemieckiej Heinricha Himmlera w sprawie włączenia obozu jeńców cywilnych Stutthof w poczet państwowych obozów koncentracyjnych / 170 / 463
Dokument 46: 29 kwietnia 1940 roku, Gdańsk – Pismo wyższego dowódcy SS i policji w Okręgu Rzeszy Gdańsk-Prusy Zachodnie SS-Gruppenführera Richarda Hildebrandta do Reichsführera SS i szefa policji niemieckiej Heinricha Himmlera w sprawie włączenia obozu Stutthof w poczet państwowych obozów koncentracyjnych / 171 / 464
Dokument 47: 7 lipca 1941 roku, Gdańsk – Pismo inspektora policji bezpieczeństwa i służby bezpieczeństwa w Gdańsku SS-Standartenführera Helmutha Willicha do szefa Głównego Urzędu Bezpieczeństwa Rzeszy Reinharda Heydricha w sprawie utworzenia obozu pracy wychowawczej w Stutthofi e i obozu przesiedleńczego w Potulicach / 173 / 466
Dokument 48: 9 sierpnia 1941 roku, Berlin – Pismo szefa Głównego Urzędu Bezpieczeństwa Rzeszy Reinharda Heydricha do inspektora policji bezpieczeństwa i służby bezpieczeństwa w Gdańsku Helmutha Willicha w sprawie zatwierdzenia obozu Stutthof jako obozu pracy wychowawczej / 176 / 468
Dokument 49: 25 września 1941 roku, Gdańsk – Pismo inspektora policji bezpieczeństwa i służby bezpieczeństwa w Gdańsku SS-Oberführera Helmutha Willicha do SS-Obersturmbannführera Maxa Pauly’ego w sprawie przejęcia obozu Stutthof przez policję bezpieczeństwa i powierzenia Pauly’emu stanowiska komendanta obozów w Stutthofi e, Potulicach, Smukale i Toruniu / 177 / 469
Dokument 50: 2 października 1941 roku, Gdańsk – Pismo Centrali Przesiedleńczej w Gdańsku do komendantów obozów w Potulicach, Smukale i Toruniu w sprawie podporządkowania tych obozów komendantowi obozu Stutthof Maxowi Pauly’emu / 179 / 471
Dokument 51: 28 października 1941 roku, Stutthof – Pismo szefa gospodarczego obozu Stutthof Ericha Niemanna do Urzędu Kierowniczego Tajnej Policji Państwowej w Gdańsku o przejęciu przez Urząd Kierowniczy Tajnej Policji Państwowej obiektów obozu Stutthof wraz z wyposażeniem od Nadodcinka SS „Wisła” / 180 / 472
Dokument 52: 19 listopada 1941 roku, Gdańsk – Notatka sporządzona w kancelarii inspektora policji bezpieczeństwa w Gdańsku dla Głównego Urzędu Bezpieczeństwa Rzeszy w Berlinie na temat stanu osobowego więźniów obozu Stutthof / 181 / 474
Dokument 53: 11 grudnia 1941 roku, Berlin – Sprawozdanie SS-Sturmbannführera Gerharda Maurera z wizytacji obozu Stutthof w dniu 10 grudnia 1941 roku / 181 / 474
Dokument 54: 17 grudnia 1941 roku, Berlin – Notatka SS-Sturmbannführera Gerharda Maurera dotycząca rozmów przeprowadzonych w Głównym Urzędzie Budżetu i Budownictwa SS w Berlinie w sprawie uznania obozu Stutthof za państwowy obóz koncentracyjny / 184 / 476
Dokument 55: 19 grudnia 1941 roku, Berlin – Pismo Reichsführera SS i szefa policji niemieckiej Heinricha Himmlera do SS-Gruppenführera Oswalda Pohla z poleceniem przejęcia przez niego obozu Stutthof jako państwowego obozu koncentracyjnego / 186 / 477
Dokument 56: 8 stycznia 1942 roku, Gdańsk – Pismo wyższego dowódcy SS i policji w Okręgu Rzeszy Gdańsk-Prusy Zachodnie SS-Gruppenführera Richarda Hildebrandta do inspektora policji bezpieczeństwa i służby bezpieczeństwa w Gdańsku SS-Oberführera Helmutha Willicha o nadaniu obozowi Stutthof z dniem 7 stycznia 1942 roku statusu państwowego obozu koncentracyjnego / 187 / 479
Dokument 57: 9 stycznia 1942 roku, Berlin – Sprawozdanie Urzędu II – Budownictwo Głównego Urzędu Gospodarczo-Administracyjnego SS w Berlinie z wizytacji obozu koncentracyjnego Stutthof w dniu 8 stycznia 1942 roku / 188 / 480
Dokument 58: 12 stycznia 1942 roku, Berlin – Prawne i gospodarcze uzasadnienie upaństwowienia obozu Stutthof, dołączone do sprawozdania SS-Oberführera Hansa Kammlera /192 / 483
Dokument 59: 12 stycznia 1942 roku, Gdańsk – Pismo inspektora policji bezpieczeństwa i służby bezpieczeństwa w Gdańsku SS-Oberführera Helmutha Willicha do inspektora obozów koncentracyjnych Richarda Glücksa w sprawie przekazania 230 esesmanów z załogi obozu Stutthof do policji bezpieczeństwa i zezwolenia na tymczasowe kierowanie do obozu Stutthof tzw. więźniów wychowawczych / 194 / 486
Dokument 60: 17 stycznia 1942 roku, Berlin – Pismo szefa Głównego Urzędu SS-WVHA SS-Gruppenführera Oswalda Pohla do wyższego dowódcy SS i policji w Okręgu Rzeszy Gdańsk-Prusy Zachodnie SS-Gruppenführera Richarda Hildebrandta / 196 / 488
Dokument 61: 4 lutego 1942 roku, Berlin – Pismo szefa SS-WVHA SS-Gruppenführera Oswalda Pohla do Reichsführera SS i szefa policji niemieckiej Heinricha Himmlera z informacją o przejęciu obozu Stutthof jako państwowego obozu koncentracyjnego i o opracowaniu planów rozbudowy obozu / 197 / 489
Dokument 62: 20 lutego 1942 roku, Berlin – Okólnik szefa Gestapo Heinricha Müllera do wszystkich szefów Gestapo, inspektorów policji bezpieczeństwa, wyższych dowódców SS i policji oraz Urzędów Centralnych SS z informacją o utworzeniu państwowego obozu koncentracyjnego Stutthof / 198 / 490
Dokument 63: 2 września 1942 roku, [Oranienburg] – Pismo SS-Standartenführera Hansa Loernera do Izby Obrachunkowej Rzeszy Niemieckiej w sprawach finansowych związanych z upaństwowieniem obozu Stutthof / 199 / 492

5. Wysiedlenia / 201 / 494

a. wysiedlenia „dzikie” / 201 / 494
Dokument 64: 29 września 1939 roku, Gdańsk – Tajne pismo dowódcy Okręgu Wojskowego Prusy Zachodnie gen. Fritza Walthera Heitza do komendanta twierdzy Gdynia Robina Schalla-Emdena w sprawie wysiedleń w Gdyni / 201 / 494
Dokument 65: 5 października 1939 roku, Gdańsk – Tajne pismo zastępcy szefa zarządu cywilnego w Okręgu Wojskowym Prusy Zachodnie Wilhelma Hutha do komisarza państwowego w Gdyni Hermanna Matthäsa w sprawie akcji wysiedleńczej w Gdyni / 201 / 495
Dokument 66: 12 października 1939 roku, Gdynia – Obwieszczenie prezydenta policji SS-Brigadeführera Christopha Diehma o wysiedleniu Polaków z Orłowa / 202 / 495
Dokument 67: 14 października 1939 roku, Gdańsk – Odpis zarządzenia zastępcy szefa zarządu cywilnego w Okręgu Wojskowym Prusy Zachodnie Wilhelma Hutha w sprawie akcji wysiedleńczej w Gdyni / 203 / 496
Dokument 68: 14 października 1939 roku, Gdynia – Tajne sprawozdanie Prezydium Policji w Gdyni dla wyższego dowódcy SS i policji w Okręgu Wojskowym Prusy Zachodnie SS-Gruppenführera Richarda Hildebrandta na temat wysiedlania Polaków z Orłowa / 204 / 497
Dokument 69: 15 października 1939 roku, Gdynia – Obwieszczenie prezydenta policji SS-Brigadeführera Christopha Diehma o konieczności opuszczenia miasta przez ludność polską i udania się w kierunku Częstochowy, Kielc, Siedlec i Lublina / 206 / 500
Dokument 70: 20 października 1939 roku, Gdynia – Zapis z narady w dniu 19 października 1939 roku u komisarza miejskiego Gdyni z udziałem prezydenta policji wraz ze sztabem, przedstawiciela komendanta twierdzy kapitana Schomburga, dyrektora do spraw kryminalnych Claasena jako szefa Gestapo, przedstawiciela Gospodarki Węglowej, przedstawiciela NSV, przedstawiciela Centralnego Biura Imigracyjnego i kierowników poszczególnych działów w strukturze administracji miejskiej Gdyni / 207 / 501
Dokument 71: 25 października 1939 roku, Gdynia – Zaświadczenie prezydenta policji SS-Brigadeführera Christopha Diehma o nakazie opuszczenia miasta bez prawa powrotu / 209 / 503
Dokument 72: 27 października 1939 roku, Gdynia – Obwieszczenie prezydenta policji SS-Brigadeführera Christopha Diehma o obowiązkowej rejestracji w Urzędzie Pracy w Gdyni / 209 / 503
Dokument 73: 23 września 1940 roku, Berlin – Fragment pisma kierownika Wydziału Odszkodowań w Sztabie Głównym Komisarza Rzeszy do spraw Umocnienienia Niemczyzny do wyższego dowódcy SS i policji w Okręgu Rzeszy Gdańsk-Prusy Zachodnie SS-Gruppenführera Richarda Hildebrandta / 210 / 504

b. zorganizowana akcja wysiedleńczo-osadnicza. Obozy przesiedleńcze / 212 / 506
Dokument 74: 30 października 1939 roku, Berlin – Zarządzenie Reichsführera SS, szefa policji niemieckiej i Komisarza Rzeszy do spraw Umocnienia Niemczyzny Heinricha Himmlera w sprawie przesiedlenia obywateli polskich / 212 / 506
Dokument 75: 20 marca 1940 roku, Toruń – Pismo funkcjonariusza ekspozytury Gestapo w Toruniu Heinza Kaspera do zwierzchniej placówki Gestapo w Bydgoszczy w sprawie wysiedlenia rodzin Polaków zamordowanych w lesie Barbarka / 213 / 507
Dokument 76: 19 października 1940 roku, Berlin – Pismo Reichsführera SS, Komisarza Rzeszy do spraw Umocnienia Niemczyzny do najwyższych władz Trzeciej Rzeszy w sprawie przesiedleńców / 214 / 508
Dokument 77: 14 listopada 1940 roku, Gdańsk – Pismo SS-Hauptsturmführera Franza Abromeita do komendanta obozu przesiedleńczego w Toruniu SS-Oberscharführera Heinza Radtke w sprawie transportu Polaków / 215 / 509
Dokument 78: 15 listopada 1940 roku, Gdańsk – Zarządzenie SS-Hauptsturmführera Franza Abromeita w sprawie organizacji i metod pracy w obozach zbiorczych w Potulicach, Tczewie i Toruniu / 216 / 511

Dokument 79: 2 grudnia 1940 roku, Toruń – Pismo komendanta obozu przesiedleńczego

w Toruniu SS-Oberscharführera Heinza Radtke do Centrali Przesiedleńczej
w Gdyni w sprawie akcji ewakuacyjnej
218 513
Dokument 80: 16 grudnia 1940 roku, Gdańsk – Pismo SS-Hauptsturmführera
Franza Abromeita do Głównego Urzędu Bezpieczeństwa Rzeszy w sprawie opieki
lekarskiej w obozach zbiorczych Centrali Przesiedleńczej
219 514
Dokument 81: 22 stycznia 1941 roku, Gdynia – Zarządzenie SS-Hauptsturmführera
Franza Abromeita w sprawie organizacji i metod pracy w obozach zbiorczych
w Potulicach, Tczewie i Toruniu
220 516
Dokument 82: 23 stycznia 1941 roku, Berlin – Pismo szefa Głównego Urzędu
Bezpieczeństwa Rzeszy Reinharda Heydricha do namiestnika i gauleitera Alberta
Forstera oraz organów policyjnych w Okręgu Rzeszy Gdańsk-Prusy Zachodnie
w sprawie utworzenia Centrali Przesiedleńczej w Gdańsku
224 519
Dokument 83: 14 czerwca 1941 roku, Toruń – Pismo komendanta obozu przesiedleńczego
w Toruniu SS-Hauptscharführera Heinza Radtke do Centrali Przesiedleńczej
w Gdyni w sprawie ewakuacji w Okręgu Rzeszy Gdańsk-Prusy Zachodnie
225 521
Dokument 84: 27 czerwca 1941 roku, Toruń – Pismo komendanta obozu przesiedleńczego
w Toruniu SS-Oberscharführera Heinza Radtke do Centrali Przesiedleńczej
w Gdyni w sprawie selekcji przeprowadzanej przez przedstawicieli
Urzędu Pracy w Toruniu wśród Polaków przetrzymywanych w toruńskim obozie
przesiedleńczym
226 522
Dokument 85: 21 lipca 1941 roku, Toruń – Pismo komendanta obozu przesiedleńczego
w Toruniu SS-Oberscharführera Heinza Radtke do Centrali Przesiedleńczej
w Gdyni w sprawie wizyty namiestnika i gauleitera Alberta Forstera
227 524
Dokument 86: 2 września 1941 roku, Gdynia – Pismo SS-Hauptsturmführera
Franza Abromeita do Krajowego Urzędu do spraw Żywności w Gdańsku w sprawie
przydzielenia kartek żywnościowych nowo utworzonemu obozowi Centrali
Przesiedleńczej w Smukale
228 525
Dokument 87: 27 września 1941 roku, Stutthof – Zarządzenie komendanta obozu
Stutthof Maxa Pauly’ego w sprawie przejęcia kontroli nad obozami przesiedleńczymi
w Potulicach, Smukale i Toruniu
229 526
Dokument 88: 16 października 1941 roku, Smukała – Sprawozdanie lekarza obozu
przesiedleńczego w Smukale Ludwika Rochonia 230 527
Dokument 89: 15 listopada 1941 roku, Gdańsk – Pismo SS-Hauptsturmführera
Franza Abromeita do komendanta obozu Centrali Przesiedleńczej w Smukale
SS-Oberscharführera Fritza Webera w sprawie postawy Polaków zwalnianych
z obozu lub będących na przepustce
231 528
Dokument 90: 28 stycznia 1942 roku, Gdynia – Pismo inspektora policji bezpieczeństwa
i służby bezpieczeństwa w Gdańsku SS-Oberführera Helmutha Willicha do
referatów specjalnych służby bezpieczeństwa w Jabłonowie, Toruniu, Smukale i Potulicach
w sprawie rozkazu służbowego inspektora policji bezpieczeństwa i służby bezpieczeństwa
w Gdańsku SS-Oberführera Helmutha Willicha z 20 stycznia 1942 roku
232 529
Dokument 91: 1 kwietnia 1942 roku, Toruń – Sprawozdanie lekarza obozu przesiedleńczego
w Toruniu Józefa Dębskiego 234 531
Spis treści 13
PL DE
Dokument 92: 31 maja 1942 roku, Potulice – Sprawozdanie lekarza obozu przesiedleńczego
w Potulicach Leona Konkolewskiego 237 534
Dokument 93: 5 września 1942 roku, Potulice – Rozkaz sztabowy nr 1 komendanta
obozu przesiedleńczego w Potulicach SS-Sturmbannführera Rillera 238 535
Dokument 94: 22 września 1942 roku, Gdańsk – Rozkaz inspektora policji
bezpieczeństwa i służby bezpieczeństwa w Gdańsku SS-Oberführera Helmutha
Willicha w sprawie straży dla obozu przesiedleńczego w Potulicach
240 537
Dokument 95: 26 października 1942 roku, Toruń – Sprawozdanie komendanta
obozu przesiedleńczego w Toruniu SS-Sturmbannführera Haralda Lebiusa w sprawie
pożaru w fi lii obozu przesiedleńczego w Toruniu przy ul. Bażyńskich 38/44
241 539
Dokument 96: 27 października 1942 roku, Toruń – Meldunek komisarza kryminalnego
SS-Obersturmführera Wögera w sprawie pożaru w fi lii obozu przesiedleńczego
w Toruniu przy ul. Bażyńskich 38/44
243 541
6. Niemiecka lista narodowa (Deutsche Volksliste, DVL) 247 544
Dokument 97: 12 września 1940 roku, Berlin – Zarządzenie Reichsführera SS,
szefa policji niemieckiej i Komisarza Rzeszy do spraw Umocnienia Niemczyzny
Heinricha Himmlera w sprawie zbadania i wyodrębnienia ludności na wschodnich
terenach wcielonych [do Trzeciej Rzeszy]
247 544
Dokument 98: 4 marca 1941 roku, Berlin – Rozporządzenie ministra spraw wewnętrznych
Rzeszy Wilhelma Fricka, zastępcy Führera Rudolfa Hessa oraz Reichsführera
SS, szefa policji niemieckiej i Komisarza Rzeszy do spraw Umocnienia
Niemczyzny Heinricha Himmlera o niemieckiej liście narodowej i niemieckim obywatelstwie
na wschodnich terenach wcielonych [do Trzeciej Rzeszy]
251 548
Dokument 99: 13 marca 1941 roku, Berlin – Zarządzenie ministra spraw wewnętrznych
Rzeszy Wilhelma Fricka o nabywaniu niemieckiego obywatelstwa
przez byłych polskich i gdańskich obywateli
254 552
Dokument 100: 31 stycznia 1942 roku, Berlin – Drugie rozporządzenie ministra
spraw wewnętrznych Rzeszy Wilhelma Fricka, kierownika kancelarii NSDAP
Martina Bormanna oraz Reichsführera SS, szefa policji niemieckiej i Komisarza
Rzeszy do spraw Umocnienia Niemczyzny Heinricha Himmlera o niemieckiej liście
narodowej i niemieckim obywatelstwie na wschodnich terenach wcielonych
[do Trzeciej Rzeszy]
272 570
Dokument 101: 9 lutego 1942 roku, Berlin – Rozporządzenie Reichsführera SS,
szefa policji niemieckiej i Komisarza Rzeszy do spraw Umocnienia Niemczyzny
Heinricha Himmlera o postępowaniu z osobami wpisanymi na niemiecką listę narodową
274 573
Dokument 102: 10 lutego 1942 roku, Berlin – Rozporządzenie nr 66/I Reichsführera
SS, szefa policji niemieckiej i Komisarza Rzeszy do spraw Umocnienia
Niemczyzny Heinricha Himmlera w sprawie wpisu na niemiecką listę narodową
282 579
Dokument 103: 16 lutego 1942 roku, Berlin – Okólnik Reichsführera SS, szefa policji
niemieckiej i Komisarza Rzeszy do spraw Umocnienia Niemczyzny Heinricha
Himmlera w sprawie osób pochodzenia niemieckiego, które nie złożyły wniosku
o przyjęcie ich na niemiecką listę narodową
283 581
14 Polityka niemieckich władz okupacyjnych na Pomorzu Gdańskim
PL DE
Dokument 104: 16 lutego 1942 roku, Berlin – Zarządzenie Reichsführera SS,
szefa policji niemieckiej i Komisarza Rzeszy do spraw Umocnienia Niemczyzny
Heinricha Himmlera w sprawie postępowania z osobami wpisanymi do czwartej
grupy niemieckiej listy narodowej
284 582
Dokument 105: 22 lutego 1942 roku, Gdańsk – Odezwa namiestnika i gauleitera
Alberta Forstera do mieszkańców Okręgu Rzeszy Gdańsk-Prusy Zachodnie 288 587
7. Warunki życia Polaków 291 590
a. dyskryminacja Polaków 291 590
Dokument 106: 5 września 1939 roku, kwatera główna – Rozporządzenie Naczelnego
Dowódcy Wojsk Lądowych gen. Walthera von Brauchitscha o wprowadzeniu
na zajmowanych ziemiach polskich sądów specjalnych
291 590
Dokument 107: 5 września 1939 roku, kwatera główna – Rozporządzenie Naczelnego
Dowódcy Wojsk Lądowych gen. Walthera von Brauchitscha o wprowadzeniu
na zajmowanych ziemiach polskich niemieckiego prawa karnego
292 591
Dokument 108: 7 września 1939 roku, Gdańsk – Zarządzenie pełnomocnika szefa
administracji cywilnej przy dowódcy Okręgu Wojskowego Prusy Zachodnie do
spraw policji SS-Oberführera Johannesa Schäfera w sprawie oddania broni, mundurów
i odznak polskich
293 592
Dokument 109: 8 września 1939 roku, Toruń – Obwieszczenie komendanta miasta
i twierdzy Toruń ppłk. Heinza Joachima Wernera-Ehrenfeuchta 294 593
Dokument 110: 10 września 1939 roku, Gdańsk – Zarządzenie gauleitera i szefa
administracji cywilnej przy dowódcy Okręgu Wojskowego Prusy Zachodnie Alberta
Forstera dotyczące stowarzyszeń i zebrań
295 594
Dokument 111: 10 września 1939 roku, Toruń – Obwieszczenie komendanta
miasta i twierdzy Toruń ppłk. Heinza Joachima Wernera-Ehrenfeuchta 297 596
Dokument 112: 12 września 1939 roku, Berlin – Rozporządzenie Naczelnego
Dowódcy Wojsk Lądowych gen. Walthera von Brauchitscha o posiadaniu broni 297 596
Dokument 113: 21 września 1939 roku, Berlin – Rozporządzenie Naczelnego
Dowódcy Wojsk Lądowych gen. Walthera von Brauchitscha dla uzupełnienia rozporządzenia
o posiadaniu broni
298 597
Dokument 114: 21 września 1939 roku, Toruń – Zarządzenie nr 33 komisarza
miasta Torunia Waltera Kiesslinga w sprawie utworzenia „Urzędu Mieszkaniowego
i Kwaterunkowego”
299 598
Dokument 115: 25 września 1939 roku, Toruń – Zarządzenie nr 27 komisarza
miasta Torunia Waltera Kiesslinga w sprawie ograniczeń handlowych 300 599
Dokument 116: 27 września 1939 roku, Gdańsk – Rozporządzenie dowódcy Okręgu
Wojskowego Prusy Zachodnie gen. Fritza Walthera Heitza o posiadaniu broni 301 600
Dokument 117: 2 października 1939 roku, Toruń – Zarządzenie nr 42 komisarza
miasta Torunia Waltera Kiesslinga w sprawie wydawania kartek 301 601
Dokument 118: 5 października 1939 roku, Wąbrzeźno – Pismo komisarza powiatu
wąbrzeskiego dra Widtmanna do burmistrza Golubia w sprawie usunięcia
polskich napisów
302 602
Spis treści 15
PL DE
Dokument 119: 9 października 1939 roku, Toruń – Obwieszczenie komendanta
twierdzy Toruń majora Hassa o obowiązku oddania aparatów radiowych 303 603
Dokument 120: 22 października 1939 roku, Grudziądz – Rozkaz komendanta
miasta Grudziądza Adolfa Voigta w sprawie godziny policyjnej i godziny zamknięcia
polskich sklepów
303 604
Dokument 121: 23 października 1939 roku, Bydgoszcz – Komunikat komisarza
miejskiego Bydgoszczy i powiatowego kierownika NSDAP Wernera Kampe 304 604
Dokument 122: 27 października 1939 roku, Toruń – Obwieszczenie kierownika
Prezydium Policji SS-Sturmbannführera Otto Weberstedta w sprawie zachowywania
się ludności polskiej, ograniczenia jej praw i stosunku do Niemców
305 605
Dokument 123: 27 października 1939 roku, Toruń – Zarządzenie nr 54 komisarza
miasta Torunia Waltera Kiesslinga dotyczące osób bezrobotnych i zatrudnionych 307 607
Dokument 124: 6 listopada 1939 roku, Toruń – Obwieszczenie kierownika Prezydium
Policji SS-Sturmbannführera Otto Weberstedta w sprawie zmiany mieszkań 308 608
Dokument 125: 5 września 1940 roku, Bydgoszcz – Zarządzenie prezydenta rejencji
bydgoskiej SS-Oberführera Günthera Paltena w sprawie produkcji i rozpowszechniania
książek, czasopism, gazet i innych druków w języku polskim
308 609
b. ograniczenia majątkowe 310 610
Dokument 126: 9 września 1939 roku, Gdańsk – Zarządzenie pełnomocnika szefa
administracji cywilnej przy dowódcy Okręgu Wojskowego Prusy Zachodnie do
spraw bankowych i monetarnych Carla Schaefera
310 610
Dokument 127: 9 września 1939 roku, Gdańsk – Zarządzenie pełnomocnika
szefa administracji cywilnej przy dowódcy Okręgu Wojskowego Prusy Zachodnie
do spraw gospodarki dra Eugena Mohra dotyczące handlu detalicznego, oberży
i warsztatów rzemieślniczych
313 612
Dokument 128: 13 września 1939 roku, Gdańsk – Zarządzenie gauleitera i szefa
administracji cywilnej przy dowódcy Okręgu Wojskowego Prusy Zachodnie Alberta
Forstera dotyczące zasad przeprowadzania rekwizycji
314 613
Dokument 129: 25 września 1939 roku, Gdańsk – Pierwsze zarządzenie pełnomocnika
szefa administracji cywilnej przy dowódcy Okręgu Wojskowego Prusy
Zachodnie do spraw gospodarki dra Eugena Mohra w sprawie przejmowania polskiej
własności
315 614
Dokument 130: 27 września 1939 roku, Gdańsk – Zarządzenie dowódcy Okręgu
Wojskowego Prusy Zachodnie gen. Fritza Walthera Heitza o konfi skacie polskiej
własności w Prusach Zachodnich
316 616
Dokument 131: 12 października 1939 roku, Gdańsk – Zarządzenie dowódcy
Okręgu Wojskowego Prusy Zachodnie gen. Fritza Walthera Heitza dla uzupełnienia
zarządzenia o konfi skacie polskiej własności w Prusach Zachodnich z 27 września
1939 roku
318 618
Dokument 132: 22 października 1939 roku, Gdańsk – Trzecie zarządzenie zastępcy
szefa zarządu cywilnego w Okręgu Wojskowym Prusy Zachodnie Wilhelma
Hutha o konfi skacie polskiej własności w Prusach Zachodnich
318 618
16 Polityka niemieckich władz okupacyjnych na Pomorzu Gdańskim
PL DE
Dokument 133: 1 listopada 1939 roku, Berlin – Obwieszczenie Pełnomocnika do
spraw Planu Czteroletniego Hermanna Göringa o utworzeniu Głównego Urzędu
Powierniczego Wschód
319 619
Dokument 134: 16 grudnia 1939 roku, Berlin – Pilny okólnik Reichsführera
SS i szefa policji niemieckiej Heinricha Himmlera w sprawie postępowania przy
konfi skacie dzieł sztuki, archiwów, dokumentów, kolekcji itd. (nieprzeznaczony do
publikacji)
320 621
Dokument 135: 10 kwietnia 1940 roku, Berlin – Okólnik kierownika Głównego
Urzędu Powierniczego Wschód dra Maxa Winklera w sprawie instrukcji służbowej
dla powiatowych mężów zaufania w placówkach powierniczych
323 623
Dokument 136: 12 czerwca 1940 roku, Berlin – Zarządzenie Pełnomocnika do
spraw Planu Czteroletniego Hermanna Göringa w sprawie Głównego Urzędu Powierniczego
Wschód
324 624
Dokument 137: 17 lutego 1941 roku, Berlin – Drugie zarządzenie Pełnomocnika
do spraw Planu Czteroletniego Hermanna Göringa w sprawie Głównego Urzędu
Powierniczego Wschód
327 627
c. obowiązek pracy 329 629
Dokument 138: 12 września 1939 roku, Chełmno – Obwieszczenie pełnomocnika
szefa zarządu cywilnego dla powiatu chełmińskiego i powiatowego kierownika
NSDAP Maxa Lange w sprawie obowiązku pracy
329 629
Dokument 139: 13 grudnia 1939 roku, Toruń – Zarządzenie nadburmistrza Torunia
Franza Jakoba o obniżeniu płac polskim robotnikom 330 630
Dokument 140: 21 grudnia 1939 roku, Gdańsk – Fragment poufnego sprawozdania
Krajowego Urzędu Pracy o stanie zatrudnienia w Okręgu Rzeszy Gdańsk-Prusy
Zachodnie w okresie od 1 grudnia do 14 grudnia 1939 roku
331 631
Dokument 141: 9 grudnia 1941 roku, Grudziądz – Informacja Urzędu Tajnej Policji
Państwowej o zarządzeniu inspektora policji bezpieczeństwa i służby bezpieczeństwa
w Gdańsku w sprawie działań przeciwko sabotowaniu pracy
332 632
d. szkolnictwo 336 637
Dokument 142: 22 września 1939 roku, Gdańsk – Zarządzenie gauleitera i szefa
administracji cywilnej przy dowódcy Okręgu Wojskowego Prusy Zachodnie Alberta
Forstera o obowiązku szkolnym w Prusach Zachodnich (obszar okupowany)
336 637
Dokument 143: 22 września 1939 roku, Gdańsk – Zarządzenie gauleitera i szefa
administracji cywilnej przy dowódcy Okręgu Wojskowego Prusy Zachodnie Al -
berta Forstera dotyczące szkolnictwa w Prusach Zachodnich (obszar okupowany)
339 640
Dokument 144: 28 września 1939 roku, Toruń – Zarządzenie nr 34 komisarza
miasta Torunia Waltera Kiesslinga w sprawie szkolnictwa 340 642
e. życie religijne 341 643
Dokument 145: 7 listopada 1939 roku, Wąbrzeźno – Pismo Augusta Loreya, pełnomocnika
gauleitera i namiestnika Alberta Forstera dla powiatu wąbrzeskiego, do
burmistrzów i komisarzy gminnych w sprawie zniszczonych fi gur świętych i krzyży
341 643
Spis treści 17
PL DE
Dokument 146: Wiosna 1940 roku, Gdańsk – Fragment artykułu gauamtsleitera
Wilhelma Löbsacka o założeniach polityki narodowościowej wobec Kościoła katolickiego
342 643
Dokument 147: 1 kwietnia 1940 roku, Gdańsk – Rozporządzenie biskupa gdańskiego
i administratora apostolskiego diecezji chełmińskiej Carla Marii Spletta
o usunięciu języka polskiego z życia kościelno-religijnego
343 645
Dokument 148: Kwiecień 1940 roku, Gdańsk – Zarządzenie kurii gdańskiej
w sprawie wydania dzwonów kościelnych 343 645
Dokument 149: 17 maja 1940 roku, Gdańsk – Rozporządzenie biskupa gdańskiego
i administratora apostolskiego diecezji chełmińskiej Carla Marii Spletta
o usunięciu z kościołów i cmentarzy wszelkich przedmiotów z polskimi napisami
i emblematami
344 646
Dokument 150: 25 maja 1940 roku, Gdańsk – Rozporządzenie biskupa gdańskiego
i administratora apostolskiego diecezji chełmińskiej Carla Marii Spletta o zakazie
używania języka polskiego podczas spowiedzi
345 647
Indeks osobowy 649
Indeks nazw geografi cznych 655

Sylwia Grochowina

Katarzyna Kącka