Staroobrzędowcy za granicą

Staroobrzędowcy, zwani również starowiercami (ros. старообрядцы lub староверы), są potomkami Rosjan, którzy odrzucili reformy wprowadzane przez Patriarchę Nikona w Rosyjskiej Cerkwi Prawosławnej w drugiej połowie XVII w. Byli oni okrutnie prześladowani przez władze cerkiewne oraz świeckie i dlatego uciekali w trudno dostępne części Imperium Rosyjskiego lub za granicę.
Autorzy artykułów w tomie "Staroobrzędowcy za granicą" omawiają różnorodne zagadnienia dotyczące życia starowierskich wspólnot poza granicami ich Ojczyzny. Poszczególne działy poświęcone są historii staroobrzędowców w świecie, badaniom ich migracji, studiom nad językiem, piśmiennictwem, literaturą i sztuką sakralną starowierców oraz wyzwaniom cywilizacyjnym, jakie napotykają oni za granicą.

Przedmowa /11

Rozdział I. Z historii badań wspólnot staroobrzędowców na świecie
Iryda Grek-Pabisowa - Staroobrzędowcy poza granicami Rosji - niesłabnące zainteresowanie tematem badawczym /21
Grigorij Potaszenko - Staroobrzędowcy w Republice Litewskiej (1918-1940): status prawny, sytuacja socjalna i emigracja /41
Przemysław Adamczewski - Zarys historii staroobrzędowców w Estonii /43
Krzysztof Snarski - Wspólnota staroobrzędowców w świetle suwalskich akt stanu cywilnego z lat 1849-1866 /57
Ewa Kowalewska - Kozacy starowiercy w Augustowie i okolicy po 1920 roku /69
Aleksander A. Apanasionok - „Obcy we własnym domu": z historii wypierania staroobrzędowstwa z terytorium Rosji w XVIII wieku /84
Swietłana W. Wasiliewa - Fenomen staroobrzędowstwa w badaniach Państwowego Uniwersytetu Buriackiego /91

Rozdział II. Współczesne metody badań i opisu migracji staroobrzędowców
Olga N. Bachtina, Jelena J. Dutczak - Migracja staroobrzędowców jako typ zachowań konfesyjnych: model badawczy /104
Alla A. Kamalova - Staroobrzędowe mikrosocjum jako fenomen kultury /113
Irina J. Truszkowa - Właściwości migracji wewnętrznej i zagranicznej w dziejach staroobrzędowców /120
Jelena Smorgunova - „Diaspora bez emigracji": staroobrzędowcy z zachodnich terenów Imperium Rosyjskiego: na emigracji bez emigracji /132

Rozdział III. Z zagadnień języka i piśmiennictwa staroobrzędowców
Olga G. Rownowa - „Poligloci mimo woli": sytuacja językowa w gminach staroobrzędowców Ameryki Południowej /156
Rozalia F. Kasatkina - Gwary staroobrzędowców w warunkach interferencji międzyjęzykowej (sytuacja językowa w Oregonie, USA) /168
Michał A. Głuszkowski - Terytorialna różnorodność gwary polskich staroobrzędowców regionu suwalsko-augustowskiego (na przykładzie wybranych idiolektów) /179
Dorota Paśko - Adaptacja akcentuacyjna zapożyczeń z języka polskiego do rosyjskiej gwary staroobrzędowców w ośrodku Augustowskim /181
Magdalena Ziółkowska - Antroponimia polskich starowierców (na podstawie inskrypcji nadgrobnych) /189
Joanna Orzechowska - Charakterystyka Wojnowskiego Starobrzędowego Sinodiku /206
Helena Pociechina, Anna Nicewicz, Anna Auguściak - Staroobrzędowe wiersze duchowne z zeszytu rękopiśmiennego Jeleny Dikopolskiej /222
Ludwig P. Selimski - W sprawie charakterystyki elementu starowierskiego w bułgarskiej antroponimii /232

Rozdział IV. Artystyczne inspiracje staroobrzędowców Literatura, sztuka sakralna
Anna Szyndler - Święty starowierców protopop Awwakum widziany oczami niemieckiego katolika /237
Mari-Liis Paaver - Malarstwo sakralne estońskich staroobrzędowców - przerwana tradycja? /255
Halina Wątróbska - Starowierski Irmologion nutowy na kriukach /259
Marta Florkowska - Krzyż w życiu staroobrzędowców Polski i Litwy /273
Jacek Maj - Jerzy Nowosielski o staroobrzędowcach /287

Rozdział V. Staroobrzędowcy wobec współczesnych wyzwań cywilizacyjnych
Agata K. Maksimowska - Narracja o historii chrześcijaństwa a „odrodzenie" praktyk religijnych wśród staroobrzędowców-popowców z Homla na Białorusi /295
Aleksandr Prigarin - Glokalizacja w środowisku staroobrzędowców w Budżaku: modele i podmioty współczesnej modernizacji tradycyjnej społeczności /324
Dumitru Pachom - Bp Apolinary (Aleksandr G. Dubinin), Starowierska (lipowańska) młodzież w Rumunii: stan obecny i perspektywy /331
Wykaz skrótów /333

Bibliografia /334

Stefan Grzybowski

Michał Głuszkowski