Żony, matki - zabójczynie. Studium zwiktymizowanej zbrodni

Prezentując problematykę zabójstw dokonywanych przez kobiety w kontekście procesu wiktymizacji, podejmujemy ryzyko powielenia stereotypu kobiety jako ofiary i sprawczyni jednocześnie lub sprawczyni, którą ukształtowały warunki życiowe. Tymczasem należy pamiętać, że kobiety bywają tak samo okrutne jak mężczyźni, na co wskazywać mogą przykłady seryjnych zabójczyń czy czarnych wdów. Przemoc bowiem nie ma płci. Kobiety nie zawsze zabijają pod wpływem emocji, determinacji czy w samoobronie. Zabijają z chciwości, okrucieństwa, nienawiści. Jedyne, co może różnić je od mężczyzn, to brak (a jeśli już, to niesłychanie rzadkie) zabójstw powiązanych z perwersyjnymi potrzebami seksualnymi. W związku z tym niniejsze opracowanie nie jest próbą wyjaśnienia ogólnego mechanizmu popychającego kobiety do dokonania zbrodni. Jest jedynie wycinkiem tej problematyki odnoszącej się do historii przemocy i jej konsekwencji. Historie życia badanych kobiet mogą przybliżyć obraz zbrodni dokonanej wobec osób najbliższych – partnera, dziecka. Nie wszystkie konteksty zbrodni zostaną jednak odkryte.

Wprowadzenie / 9

Rozdział 1. Kryminologiczne teorie integracyjne w kontekście zabójstw członków rodziny (Małgorzata H. Kowalczyk) / 13
1.1. Teoria H. S. Sullivana / 16
1.2. Generalna teoria napięcia R. Agnew /27
1.3. Integracyjna hipoteza trójstopniowego działania norm A . Podgóreckiego / 39

Rozdział 2. Specyfika zabójstw dokonywanych przez kobiety (Małgorzata H. Kowalczyk) / 43
2.1. Zabójstwa członków rodzin dokonywane przez kobiety w perspektywie historycznej / 44
2.2. Czynniki ryzyka powiązane z dokonywaniem zabójstw przez kobiety / 55
2.2.1. Perspektywa biopsychologiczna / 56
2.2.2. Perspektywa społeczno-kulturowa / 63
2.3. Motywacje zabójczyń / 71

Rozdział 3. Przemoc w rodzinie, ze szczególnym uwzględnieniem przemocy wobec dzieci a zabójstwo jej członka (Agnieszka Latoś) / 77
3.1. Przemoc w rodzinie, ze szczególnym uwzględnieniem przemocy wobec dzieci / 77
3.2. Skutki przemocy w rodzinie, ze szczególnym uwzględnieniem przemocy wobec dzieci / 111
3.3. Sposoby dokonywania zabójstw dzieci oraz rozmiary tego zjawiska / 119
3.4. Uwarunkowania i motywy dokonywania zabójstw dzieci w kontekście teorii przemocy / 135

Rozdział 4. Żony, partnerki – zabójczynie. Specyfika zabójstw domowych (Małgorzata H. Kowalczyk) / 159
4.1. Przemoc w związkach a zabójstwo partnera / 159
4.2. Proces wiktymizacji i jego następstwa / 165
4.3. Konsekwencje procesu wiktymizacji / 173
4.4. Charakterystyka kobiet dokonujących zabójstwa partnera / 188
4.5. Charakterystyka relacji sprawca – ofiara zabójstwa partnera / 194

Rozdział 5. Rozwiązania metodologiczne przyjęte w badaniach (Małgorzata H. Kowalczyk) / 199
5.1. Procedura postępowania badawczego / 199
5.2. Przedmiot i cele badań / 201
5.3. Problemy badawcze / 202
5.4. Model metodologiczny i rodzaj badań / 213
5.5. Metody, techniki i narzędzia badawcze / 213
5.6. Organizacja i procedura badań / 215

Rozdział 6. Zabójstwo partnera życiowego. Analiza i interpretacja jakościowa wyników badań własnych (Małgorzata H. Kowalczyk) / 219
6.1. Relacje interpersonalne z członkami rodziny pochodzenia / 223
6.2. Relacje interpersonalne z partnerami życiowymi / 244
6.3. Wzajemne relacje z członkami rodzin i partnerami życiowymi / 259
6.4. Proces wiktymizacji badanych kobiet / 296
6.5. Zabójstwo partnera życiowego – tło motywacyjne i sytuacyjne / 311

Rozdział 7. Zabójstwo dziecka. Analiza i interpretacja jakościowa wyników badań własnych (Agnieszka Latoś) / 327
7.1. Relacje interpersonalne z członkami rodziny pochodzenia / 327
7.2. Relacje interpersonalne z partnerami życiowymi / 348
7.3. Wzajemne relacje z członkami rodzin i partnerami życiowymi / 365
7.4. Proces wiktymizacji badanych kobiet / 386
7.5. Zabójstwo partnera życiowego – tło motywacyjne i sytuacyjne / 397

Rozdział 8. Charakterystyka syndromu prehomicydalnego i możliwości resocjalizacyjne (Małgorzata H. Kowalczyk, Agnieszka Latoś) / 417

Bibliografia / 453

Małgorzata Kowalczyk

Agnieszka Latoś