Teoria literatury w świetle językoznawstwa

Lingwistyka wpływa na teorię literatury, musi wpływać, skoro tworzywem dzieła literackiego jest język - to stwierdzenie raczej banalne; jak jednak wpływa i jakie efekty pozostawia w literaturoznawstwie, to już kwestia nieoczywista i dyskusyjna. Zawarte w prezentowanym tomie prace pokazują to w sposób rozmaity, za każdym razem jednak inspirujący dalsze rozważania i problematyzacje. Wprawdzie żaden z autorów nie deklaruje solidarności ze skrajnym stanowiskiem Romana Jakobsona, wyrażonym między innymi w znanym i z różnych względów przełomowym tekście Poetyka w świetle językoznawstwa, zgodnie z którym teoria dzieła literackiego jest wręcz częścią lingwistyki, ale jednocześnie nie mają oni wątpliwości, że sam problem pozostaje aktualny. Co więcej, wpływ określonych tez nauki o języku na język literatury lub język nauki o literaturze nie jest jednokierunkowy. Równie ciekawe okazuje się zbadanie relacji odwrotnej, mianowicie - w jaki sposób literatura lub teoria literatury wpływają na język i językoznawstwo.  Autorzy prac zamieszczonych w niniejszym tomie reprezentują różne środowiska naukowe, co stwarza doskonałą okazję do konfrontacji wielu postaw badawczych. [...] Dzięki zainteresowaniu tym samym problemem badaczy związanych z różnymi uczelniami w kraju i za granicą oraz z różnymi tradycjami badawczymi nie są w książce uprzywilejowane żadne określone aspekty sygnalizowanego w jej tytule związku ani żadna określona doktryna lingwistyczna czy teoretycznoliteracka. Choć wszystkie prace łączy przekonanie o zasadności, wręcz konieczności i poznawczej owocności współpracy między lingwistyką a teorią literatury, to jednocześnie żadna z nich nie czyni rozważanego związku rozstrzygającym dla ujęcia podstawowych problemów literatury i literaturoznawstwa.

MARZENNA CYZMAN, ANNA SKUBACZEWSKA-PNIEWSKA
Wstęp 7
ANDRZEJ STOFF
Język dla literatury - literatura dla języka 11
ALEKSANDER KIKLEWICZ
Paradygmaty teorii języka vs. paradygmaty literatury 25
DOROTA HECK
Filologia jako synteza literaturoznawstwa i językoznawstwa.
Za i przeciw 39
ЛЮДМИЛА ЗУБОВА
Поэтическая грамматика как объект лингвистического литературоведения и литературоведческой лингвистики 49
НАТАЛЬЯ ФАТЕЕВА
Лингвистическая поэтика как наука понимания 59
PRZEMYSŁAW PIETRZAK
Literatura jako odnowienie języka. O nielingwistycznym kontekście młodej lingwistycznej nauki o literaturze 73
ŁUKASZ WRÓBEL
Między fenomenologią a strukturalizmem 85
АНДРЕЙ РАНЧИН, АННА БЛОКИНА
Поэзия грамматики и грамматика поэзии: из размышлений
над концепцией Романа Осиповича Якобсона 105
BOŻENA TOKARZ
Lingwistyczne korzenie poetyki w perspektywie kulturowej teorii literatury 115
DARIUSZ BRZOSTEK
Antropologia (literatury) w świetle językoznawstwa 129
CEZARY ZALEWSKI
Geneza znaku i reprezentacji językowej w antropologii Renégo Girarda 141
ВАЛЕРИЙ ТЮПА
Дискурсоведение как металингвистика 157
НАТАН ТАМАРЧЕНКО
«Двуголосое слово» и «двутелое тело» (прозаический словесный образ и гротескный эстетический «канон» в системе идей М. М. Бахтина) 169
BOGUSŁAW ŻYŁKO
Lingwistyka Gustawa Szpeta 181
JERZY SMULSKI
Prace Stalina o językoznawstwie a literaturoznawstwo polskie I połowy lat 50. 189
АЛЕКСАНДР ШАЙКИН, ANNA MAJMIESKUŁOW
Языковые игры на страницах летописи в свете риторики текста 203
ДИНА МАГОМЕДОВА
Понятие «речевого жанра» в анализе лирического стихотворения 215
ЛАРИСА ПАВЛОВА
Неоспоримые свидетельства любви Вячеслава Иванова к эпитету 225
ИРИНА РОМАНОВA
«Форма лингвистической неизбежности» в поэзии Иосифа Бродского 235
MIROSŁAW OLĘDZKI
O niektórych aspektach wpływu językoznawstwa na teorię powieści 253
ГАЛИНА ДЕНИСОВА
Русский язык и современная проза: динамика развития в начале третьего тысячелетия 263
Indeks 277

Marzenna Cyzman

Anna Skubaczewska-Pniewska