Stworzenie świata w folklorze polskim XIX i początku XX wieku

W moich dociekaniach głównym przedmiotem zainteresowania będzie rekonstrukcja struktury aktów kreacji, a w szczególności ustalenie, które z elementów działań stwórczych mają najistotniejsze znaczenie i jaką rolę kulturotwórczą pełnią. By tego dokonać, konieczna jest analiza prezentowanych w opowieściach wszystkich okoliczności, które towarzyszą istotom boskim w trakcie stwarzania i urządzania świata. W rezultacie doprowadzi nas to do określenia budowy świata przedstawionego ludowych bajek ajtiologicznych. Pozwoli również zdefiniować status genologiczny zajmujących nas fabuł, ponieważ jak „konwencje gatunkowe określają […] status ontologiczny świata przedstawionego”, tak jego struktura umożliwia zrekonstruowanie konwencji gatunkowych – przynajmniej na poziomie tekstologicznym. Tym samym moim rozważaniom będą towarzyszyły dwa nurty refleksji: folklorystyczno-genologiczny, zmierzający do opisu swoistości bajek ajtiologicznych jako gatunku, oraz antropologiczny, dążący do  ukazania funkcji tych narracji w kulturze ludowej.

Wykaz skrótów /7
Wprowadzenie /9
Rozdział 1. Świat przedstawiony ludowych bajek ajtiologicznych /25
1.1. Czas /26
1.2. Przestrzeń /38
1.3. Postacie /56
1.4. Fabuła /68
Rozdział 2. Miejsce bajek ajtiologicznych w polskiej kulturze ludowej /86
2.1. Koncepcje mitoznawcze w badaniach folklorystycznych /86
2.2. Mit w ujęciu Bronisława Malinowskiego /103
2.3. Aitia w kulturze ludowej /110
Rozdział 3. Problem słowiańskiej kosmogonii dualistycznej /136
3.1. Folklor a religia Słowian /138
3.2. Krytyka źródeł /160
3.3. Ab ovo /169
Zakończenie /183
Nota bibliograficzna /189
Bibliografia /191
Indeks wątków /221
Indeks osobowy /223
Summary /229

Agnieszka Kościuk

Adrian Mianecki