Antologia polskiej myśli politycznej w latach 1945–1989

Dokonany wybór może budzić kontrowersje, nie wynika wszakże z preferencji ideowych autorów. Staraliśmy się zachować zasadę sine irea et studio. Część tekstów ma charakter kontekstualny, ale dołożyliśmy starań, aby zamieścić przede wszystkim wypowiedzi o charakterze programowym. Poszczególne teksty zostały przyporządkowane zasadzie stosunku do władzy. Wyodrębniliśmy obóz władzy, środowiska katolickie będące enklawą niezależności, ugrupowania publikujące poza oficjalnym obiegiem i te które starały się w jego ramach prowadzić niezależny dyskurs oraz odrębnie emigrację. Duża grupa tekstów dotychczas nie była znana szerszemu ogółowi odbiorców chociażby ze względu na dostępność. Mowa w tym wypadku przykładowo o fragmentach prac publicystów i polityków emigracyjnych, jak i niskonakładowych, drugoobiegowych publikacji.

Zbiór nasz adresujemy do szerokiego grona odbiorców: studentów, pracowników nauki, a także wszystkich zainteresowanych ideami politycznymi. Nie ma on wyłącznie znaczenia historycznego. Publicyści i politolodzy, analizujący trudności w budowie społeczeństwa obywatelskiego po 1989 r., przyczyn poszukiwali w reliktach komunistycznej przeszłości. Odwoływano się do pojęcia homo sovieticus czy, wypracowanej przez Stefana Nowaka, koncepcji społecznej próżni. Pisano o recydywie społeczeństwa wycofanego.

WSTĘP / 9

CZĘŚĆ I. OBÓZ WŁADZY
Bolesław Bierut, O więzi z bezpartyjnymi / 17
Z przemówienia wygłoszonego na II Plenum Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej dnia 21 kwietnia 1949 roku / 17
Bolesław Bierut, O pracy i zadaniach organizacji partyjnych. Z referatu wygłoszonego na III Plenum Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej dnia 1 listopada 1949 roku / 22
Deklaracja ideowo-programowa Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego z 12 marca 1956 roku / 36
Uchwała Plenum Centralnego Komitetu Stronnictwa Demokratycznego z 10 października 1956 roku / 45
Referat Władysława Gomułki wygłoszony na VIII Plenum KC PZPR (fragmenty) / 53
Memorandum Rządu PRL w sprawie utworzenia strefy bezatomowej w Europie Środkowej z 14 lutego 1958 roku / 60
Uchwała V Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej z 11–16 listopada 1968 roku / 63
Przemówienie radiowo-telewizyjne I Sekretarza Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Edwarda Gierka z 20 grudnia 1970 roku/ 66
Protokół Porozumień Sierpniowych z 31 sierpnia 1980 roku / 71

CZĘŚĆ II. KOŚCIÓŁ I ŚRODOWISKA KATOLIKÓW ŚWIECKICH
Katolickie postulaty konstytucyjne / 85
Ksiądz Jan Piwowarczyk, Państwo chrześcijańskie / 91
Bolesław Piasecki, Zagadnienia istotne / 97
Kardynał Stefan Wyszyński, „Kamienie węgielne budowania na górach świętych…” Pierwsze słowa Prymasa Polski na Jasnej Górze po uwolnieniu / 107
Jacek Woźniakowski, Kluby i polityka / 116
Orędzie biskupów polskich do ich niemieckich braci w Chrystusie z 18 listopada 1965 roku / 120
Przemówienie w Sejmie posła Jerzego Zawieyskiego z 10 kwietnia 1968 roku / 130
Jacek Woźniakowski, Przełom i perspektywy / 136
Kardynał Stefan Wyszyński, Naród – Kościół – Państwo. Kazanie świętokrzyskie z dnia 25 stycznia 1976 roku / 144
Oświadczenie Polskiego Komitetu Ochrony Życia i Rodziny w sprawie przekształcenia się w Polski Komitet Obrony Życia, Rodziny i Narodu / 157
Ksiądz Józef Tischner, Solidarność sumień. Kazanie wygłoszone na Wawelu dnia 19 października 1980 roku / 160
Kazanie prymasa Polski Stefana Wyszyńskiego na temat odpowiedzialności, obowiązków oraz praw narodu i władzy z 26 sierpnia 1980 roku / 164
Ksiądz Franciszek Blachnicki, Ruch Światło-Życie jako pedagogia nowego człowieka. Referat przygotowany na VIII Krajową Kongregację Odpowiedzialnych Ruchu w lutym 1983 roku / 175
Jerzy Turowicz, Przemówienie wygłoszone podczas inauguracji obrad Okrągłego Stołu, 6 lutego 1989 roku / 191

CZĘŚĆ III. ŚRODOWISKA NIEZALEŻNE I OPOZYCYJNE
Witold Jedlicki, Chamy i Żydy / 199
Jacek Kuroń, Karol Modzelewski, List otwarty do partii / 230
Rezolucja uchwalona na wiecu studentów Politechniki Warszawskiej w dniu 13 marca 1968 roku / 247
Apel do społeczeństwa i władz PRL z 22 września 1976 roku / 249
Apel do społeczeństwa polskiego wystosowany w związku z ukonstytuowaniem się Ruchu Obrony Praw Człowieka i Obywatela / 252
Adam Michnik, Kościół, lewica, dialog / 256
Deklaracja wydana w związku z powołaniem (krakowskiego) Studenckiego Komitetu Solidarności / 265
Deklaracja założycielska Towarzystwa Kursów Naukowych / 268
Deklaracja Komitetu Założycielskiego Wolnych Związków Zawodowych Wybrzeża / 271
Adolf Romański [Mirosław Dzielski], Kim są liberałowie? / 273
Stefan Kisielewski, Na czym polega socjalizm? / 276
Deklaracja Ideowa Konfederacji Polski Niepodległej / 290
Leszek Moczulski, Rewolucja bez rewolucji / 294
Deklaracja Ideowa Ruchu Młodej Polski / 303
21 postulatów z 17 sierpnia 1980 roku / 319
Posłanie I Zjazdu Delegatów NSZZ „Solidarność” do ludzi pracy Europy Wschodniej / 322
Samorządna Rzeczpospolita / 324
Leszek Kołakowski, Tezy o nadziei i beznadziejności / 337
Mirosław Dzielski, Potrzeba twórczego antykomunizmu / 343
Janusz Korwin-Mikke, Program liberałów / 347
Deklaracja ideowa Ruchu „Wolność i Pokój” / 357
Jan Błoński, Biedni Polacy patrzą na getto / 363
Kornel Morawiecki, Zasady ideowe i program Solidarności Walczącej / 376

CZĘŚĆ IV. MYŚL POLITYCZNA EMIGRACJI
Ignacy Matuszewski, Walka / 395
Antoni Pająk, W obronie państwa polskiego / 399
Uchwały i postanowienia I Kongresu Polskiego Stronnictwa Ludowego na Emigracji / 405
Stanisław Mikołajczyk, Przemówienie poświęcone Tysiącleciu Polski Chrześcijańskiej przekazane do Kraju za pośrednictwem Radia
Wolna Europa / 410
Deklaracja Ideowo-Programowa Polskiego Stronnictwa Ludowego przyjęta na jego IV Kongresie / 417
Juliusz Mieroszewski, Rosyjski „kompleks Polski” i obszar ULB / 426
Adam Ciołkosz, Zadania P.P.S. na obczyźnie / 435
Adam Ciołkosz, Jak widzę przyszłość Polski / 442
Jędrzej Giertych, Polski obóz narodowy/ 444
Wojciech Wasiutyński, O program większości / 454

BIBLIOGRAFIA PRAC ŹRÓDŁOWYCH / 465

Arkadiusz Meller

Grzegorz Radomski

Michał Strzelecki

Witold Wojdyło