Guwerner – preceptor – nauczyciel. Szkice z historii edukacji w Polsce i Europie Zachodniej (XVII–XIX w.)

Praca zbiorowa Guwerner – preceptor – nauczyciel. Szkice z historii edukacji w Polsce i Europie Zachodniej (XVII–XIX w.) została przygotowana przez szerokie grono historyków kultury i edukacji. Wśród autorek i autorów znaleźli się badacze z różnych ośrodków naukowych w Polsce (Poznań, Toruń, Gdańsk, Lublin, Wrocław, Tarnobrzeg) i Francji (Bordeaux).

Na publikację składa się piętnaście artykułów przybliżających rolę nauczycieli i nauczycielek na przestrzeni wieków – od XVII po początki XIX stulecia. Zaprezentowano różnorodne badania nad kształceniem i wychowywaniem zarówno domowym, jak i szkolnym z perspektywy polskiej oraz zachodnioeuropejskiej. Uwzględniono również badania nad funkcjami profesorów i mistrzyń w placówkach prowadzonych przez zakony, dokąd nierzadko trafiały dzieci z rodzin szlacheckich i magnackich. Nie brakuje też spojrzenia na edukację poza granicami Polski, w czasie Grand Tour po Europie. Ostatnią część tomu poświęcono wybranemu przypadkowi nauczyciela z Francji, którego dzienniki są świadectwem kosmopolitycznego charakteru edukacji oraz znaczenia roli preceptorów dla przemian kulturowych przełomu XVIII i XIX wieku.

Wykaz skrótów / 7
Wprowadzenie / 9

Część pierwsza
Guwernerzy w teorii i praktyce
Caroline Le Mao, O pisaniu historii preceptorów epoki Oświecenia. Przegląd historiograficzny i aktualne kierunki badań / 15
Dorota Żołądź-Strzelczyk, „Niechaj więc młodzieńcy otrzymają najlepszych nauczycieli” – o tym, jacy powinni być dobrzy nauczyciele i opiekunowie młodych ludzi / 29
Adam Kucharski, Guwernerzy z „cudzych krajów”. Cudzoziemcy jako opiekunowie polskiej szlachty i magnaterii w podróżach edukacyjnych (XVII–XVIII w.) / 49

Część druga
Nauczyciele zakonni
Mariusz Ausz, Pijarzy i ich szkoły w świetle wspomnień i pamiętników z XVIII i XIX w. / 91
Kazimierz Puchowski, „Stać się godnymi do sprawowania w ojczyźnie urzędów”. Edukacja w warszawskim kolegium teatynów (1737–1785) / 113
Agnieszka Wieczorek, Francuscy misjonarze – profesorowie w Rzeczypospolitej XVII i XVIII w. / 135
Andrea Mariani, Preceptor a wygnaniec. Stefan Wulfers SJ jako wychowawca księcia Hieronima Wincentego Radziwiłła / 161

Część trzecia
Guwernantki – wychowawczynie – nauczycielki
Agnieszka Jakuboszczak, Matka – mamka – guwernantka. Kobiece role w procesie wychowawczym w świetle Encyclopédie Diderota i d’Alemberta / 189
Małgorzata Ewa Kowalczyk, Jowita Janicka, „Państwo jedne żądają mieć Madame, umiejącą po francusku, dla edukowania córki jednej w domu swoim...”. Poszukiwania obcojęzycznych guwernantek przez rodziców szlacheckich w czasach  stanisławowskich / 203
Anna Szylar, Mistrzynie panien świeckich w klasztornych szkołach żeńskich w XVII–XVIII i początkach XIX w. / 221
Aneta Niewęgłowska, Status społeczno-prawny nauczycielek średnich szkół żeńskich w Prusach Zachodnich na przełomie XIX i XX w. / 239

Część czwarta
Paul Bigot de Morogues – przykład nauczyciela z Francji Margaux Fournier, Życie tajemniczego nieznajomego: kim był Paul Bigot (de Morogues)? / 257
Igor Kraszewski, Źródłowa wartość dzienników Paula Bigota, guwernera środkowoeuropejskiej arystokracji / 279
Michel Figeac, Dziennik Bigota de Morogues źródłem do pisania historii kultury materialnej? / 291
Marguerite Figeac-Monthus, Być preceptorem w Polsce w XVIII w. przypadek Bigota de Morogues / 309

Indeks osobowy / 327
Indeks geograficzny / 347

Agnieszka Jakuboszczak

Adam Kucharski

Agnieszka Wieczorek