Od indywidualizmu do indywidualności? Teoretyczna analiza zjawiska

Analiza procesu indywidualizacji życia społecznego wskazuje na występowanie kilku interesujących zjawisk. Po pierwsze, możemy mówić o problemie ideologizacji indywidualizmu, co oznacza, że zmieniający się charakter relacji jednostki ze społeczeństwem, tzn. oparty na coraz większej autonomii człowieka, nie obejmuje wszystkich członków społeczeństwa. Indywidualizm, przyjmując zideologizowaną postać, staje się narzędziem różnicowania szans jednostek w dostępie do autonomii i osobistego rozwoju. Dla niżej sytuowanej części społeczeństwa w strukturalnym układzie staje się on źródłem barier i ograniczeń, a tym samym gwarantem społecznych nierówności. Po drugie, indywidualizacja życia społecznego nie w każdym przypadku prowadzi do rozwoju indywidualności jednostki. Może tworzyć sprzyjające okoliczności indywidualnego rozwoju człowieka, jednakże nie jest warunkiem wystarczającym do pojawienia się indywidualności. Po trzecie, indywidualność osoby nie stanowi przeszkody, a wręcz przeciwnie, jest czymś niezbędnym, by móc w pełni odpowiedzialnie zaangażować się we wspólnotę. Indywidualność jest bowiem wyrazem etycznego nastawienia człowieka do otaczającego go świata oraz innych ludzi.

Wstęp

Oblicza indywidualizmu – kwestie wprowadzające
Indywidualizm(y) – różnice społeczno-kulturowe i historyczna zmienność zjawiska
Nowa postać indywidualizmu. Od ekspansywności do samorealizacji
Indywidualizm jako ideologia?
Podsumowanie

Oswajanie z indywidualnością
Śladami indywidualności przez socjologiczną wyobraźnię
Problem natury człowieka a potencjał indywidualności
Refleksyjność jednostki              
Świat wewnętrzny i subiektywny aspekt świata społecznego  
Podsumowanie              

Indywidualność w perspektywie teoretycznej – próba systematyzacji               
Podstawy rozumienia indywidualności
Od nieobliczalnych jednostek do przewidywalnych systemów? – pytając o emergencję
Przejawy indywidualności, czyli jak działa ten mechanizm życiowy        
Tożsamość jako wyzwanie dla indywidualności
Wartość osoby i problem uznania          
Innowacyjność, refleksyjność i wyobraźnia – funkcje indywidualności 
Samotność i granice relacyjnego modelu jednostki       
Podsumowanie              

Indywidualizm bez indywidualności? Kategoria indywidualności jako narzędzie krytycznej refleksji  Problem ideologizacji indywidualizmu    
Indywidualizm kulturowy i strukturalny - zróżnicowana dynamika przemian     
Indywidualność poza strukturą?             
Indywidualny i społeczny sposób istnienia jednostki w dialogu
Relacje między wspólnotą a indywidualnością 
Zaangażowanie w „samego siebie” a zaangażowanie społeczne             
Podsumowanie              

Zamiast zakończenia: pytając o socjalizację w warunkach indywidualizacji społecznej
Socjalizacja a uspołecznienie – granice znaczenia           
Związek wiedzy ucieleśnionej i praktycznej człowieka z wiedzą dyskursywną a koncepcja samokształcenia
„Uświadomiona indywidualność”           
Podsumowanie             

Bibliografia       
Summary

Tomasz Leszniewski