Emigracja zarobkowa Polaków do Szkocji. Społeczne i kulturowe konteksty adaptacji

Prezentowana monografia ma charakter interdyscyplinarny, uwzględnia bowiem perspektywy: historyczną, socjologiczną, pedagogiczną i ekonomiczną emigracji zarobkowej Polaków w Szkocji. Ukazuje specyfikę oraz społeczno-kulturowe i ekonomiczne uwarunkowania ich adaptacji w nowych warunkach i związane z tym problemy, a także dylematy tożsamościowe, wynikające z funkcjonowania w społeczeństwie wielokulturowym.

Jako autorzy mamy nadzieję, że książka zainteresuje badaczy emigracji, studentów nauk społecznych i osoby zajmujące się tym zagadnieniem, np. polityków społecznych i pracowników socjalnych czy działaczy organizacji polonijnych. Staraliśmy się pokazać wielowymiarowy świat współczesnych emigrantów i wyjaśnić przyczyny ich życiowych wyborów. Są oni bowiem w jakimś stopniu zawieszeni między różnymi rzeczywistościami, które inaczej postrzegają, doświadczają i wartościują. Migracja zawsze wiąże się z próbą ich połączenia i nadania sensu.

Wstęp / 7

Rozdział I. Historyczne konteksty emigracji Polaków do Szkocji / 13
1. Związki między narodami: Szkoci w Polsce i Polacy w Szkocji / 13
2. Emigracja czasów II wojny światowej / 20
3. Polska emigracja powojenna (do 2004 roku) / 27

Rozdział II. „Nowa” emigracja poakcesyjna Polaków do Wielkiej Brytanii i Szkocji / 35
1. Fenomen emigracji zarobkowej do Wielkiej Brytanii / 35
2. Migracja zarobkowa Polaków do Szkocji po 2004 roku / 43
3. Wybrane polskie organizacje społeczno-kulturalne działające w Szkocji / 49
4. Uwarunkowania edukacyjne dzieci polskich migrantów w Szkocji / 51
5. Polskie duszpasterstwo katolickie w Szkocji / 60

Rozdział III. Teoretyczno-metodologiczne aspekty refleksji nad polską emigracją poakcesyjną w Szkocji / 69
1. Konceptualizacja teoretyczna badań: emigracja zarobkowa w aspekcie wybranych teorii migracji / 69
2. Adaptacja jako przejaw optymalizacji form funkcjonowania człowieka w zmieniających się warunkach / 76
3. Metodologia i organizacja badań / 83

Rozdział IV. Społeczno-demograficzne determinanty emigracji zarobkowej / 88
1. Charakterystyka socjodemograficzna badanej grupy / 88
2. Motywy emigracji i ich społeczno-ekonomiczne uwarunkowania / 97
3. Kapitał społeczny i kulturowy emigrantów a miejsce w strukturze społecznej. Problem dekwalifikacji i „szklanego sufitu” / 107

Rozdział V. Adaptacja emigrantów zarobkowych i jej społeczno-kulturowe konteksty / 119
1. Problemy adaptacyjne emigrantów zarobkowych / 119
2. Poczucie bezpieczeństwa i postrzegane zagrożenia / 132
3. Otrzymana pomoc i oczekiwane wsparcie / 141
4. Społeczno-kulturowe determinanty procesu adaptacji emigrantów zarobkowych / 145

Rozdział VI. Emigracja zarobkowa jako wyzwanie adaptacyjne dla rodziny / 154
1. Emigracja zarobkowa rodziców (eurosieroty, eurorodzice i eurorodziny) / 154
2. Rodzina migracyjna – konteksty adaptacyjne i rozwojowe / 159
3. Specyfika i dynamika emigracji rodzinnej: analiza typowego przypadku / 168
4. Pomiędzy domem i szkołą – transnarodowe dzieciństwo i podwojona tożsamość / 178

Rozdział VII. Wyzwania tożsamościowe migracji zarobkowej / 188
1. Tożsamość emigrantów w kontekście doświadczeń wielokulturowości przeżywanego świata / 188
2. Doświadczanie i przemiany tożsamości towarzyszące emigracji – problem społecznego uznania / 191
3. Ambiwalencja, konflikty i dylematy tożsamościowe / 195
4. Tożsamość a adaptacja / 198

Zakończenie / 204
Bibliografia / 209
Aneks / 229
Summary / 235

Sylwia Hibner

Tomasz Biernat

Piotr Krakowiak

Tomasz Leszniewski