Od "romansu" do powieści. Studia o polskiej literaturze narracyjnej (druga połowa XVII wieku-pierwsza połowa XIX wieku)

Materia książki Pawła Bohuszewicza, zarówno w sensie teoretyczno-, jak i historycznoliterackim, jest złożona i bogata. Mierzy się on w niej nie z kilkoma, ale z wieloma problemami, co sprawia, że jego wykład jest czasem niełatwy. Jednak czytelnik może zawsze liczyć na wsparcie Autora, który ucieka się do częstych przypomnień i rekapitulacji. Poszczególne rozdziały są wprawdzie odrębnymi studiami, ale z drugiej strony każdy z nich ma kompozycję podporządkowaną tytułowej formule. Każe to spojrzeć na rozprawę jako na całość właściwie skomponowaną, przemyślaną i zwartą. Od „romansu” do powieści to książka w pełni dojrzała i, nie zawaham się powiedzieć, wybitna, nie tylko uczona, ale także po prostu mądra. Do jej zalet należy także wysoki poziom świadomości metodologicznej.

Fragment recenzji wydawniczej Mariusza Kazańczuka

Podziękowania / 11
Wstęp / 13

Rozdział I
Relacje „osobowe” w komunikacji „romansowej” i powieściowej (w kontekście Bachtinowskiej filozofii słowa powieściowego)
A. Wstęp. Języki teoretyczne / 36
1. Relacje osobowe? / 40
2. Problemy z Bachtinem / 45
3. Krótki przewodnik po Bachtinowskich konceptach / 48
B. „Dwie linie stylistyczne w powieści europejskiej” / 51
1. Relacje komunikacyjne w powieści z pierwszej linii
stylistycznej / 57
2. Relacje komunikacyjne w powieści z drugiej linii stylistycznej / 74

Rozdział II
„A więc to zakochany zabiera głos i mowi”. Podmiot, miłość i wypowiedź w barokowej powieści heroiczno-miłosnej i oświeceniowej powieści sentymentalnej
A. Zindywidualizowana formalizacja: podmiot, miłość i wypowiedź w barokowej powieści heroiczno-miłosnej / 108
1. „Miłość dworna” / 108
2. Podmiot, miłość i wypowiedź w barokowej powieści
heroiczno-miłosnej / 130
3. Między dwornością a sentymentalnością, czyli Historyja książęcia Aryjamena Marii Beaty Zawiszanki i Kleomira albo igrzysko Fortuny Tomasza Witolda Aleksandrowicza / 139
B. Zindywidualizowana deformalizacja: podmiot, miłość i wypowiedź w oświeceniowej powieści sentymentalnej / 155
1. „Stare” i „nowe”. Model negocjacji / 155
2. „Identyczne burze przetaczają się nad ich nieszczęsnymi
głowami” / 161
3. „Wieczny powrót”? Przemieszczenie / 166
4. Miłość sentymentalna / 171
C. Julia i Adolf Ludwika Kropińskiego, czyli tekst jako
laboratorium tożsamości / 176
1. Powieść Kropińskiego wobec powieści sentymentalnej
w Polsce / 176
2. Podmiot podzielony i jego artykulacje / 181
D. Zakończenie / 214

Rozdział III
„Romansowe” i powieściowe eksperymenty narracyjne
(z postmodernizmem w tle)
A. Preposteryjna historia literatury / 218
B. O dwóch rodzajach dygresji / 228
C. Archikonwencje wypowiedzi narracyjnej / 235
1. Neutralność opowiadania w stosunku do sytuacji komunikacyjnej i jej uczestników jako warunek gry w prawdziwość fikcjonalnej opowieści / 237
2. Prymat izotopii nad „rozsunięciem” i „rozszerzeniem” / 239
3. Władza autora nad tekstem i nad sobą samym / 242
4. Spójność / 243
5. Próba doprecyzowania pojęcia archikonwencji / 245
D. „Romansowe” i powieściowe gry z archikonwencjami wypowiedzi narracyjnej / 248
1. Wizerunk złocistej przyjaźnią zdrady Adama Korczyńskiego / 248
2. Pan Antoni Fryderyka Skarbka / 270
E. Zakończenie / 304

Rozdział IV
Od „romansu” do powieści
A. „Romans” i powieść: dwa gatunki, dwa terminy czy dwie strategie narracyjne? / 312
B. Definiowanie „romansu” i powieści / 327
1. Model warunków koniecznych i wystarczających / 327
2. Model prototypowy / 352
C. Wnioski / 372
Rozdział V
Romansowość: romans jako strategia narracyjna
A. O romansie jako strategii narracyjnej / 381
1. Dialektyka opóźniania / przyspieszania  386
2. Przyjemność / 389
B. Romansowość powieści polskiego oświecenia / 395
1. Pan Unterlejtnant Wojciech / 395
2. Pan Podstoli / 398
3. Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki / 402
4. Od powieści gotyckiej do powieści sentymentalnej / 415
5. Od Kolloandra do Ludomira, czyli o melancholii w powieści miłosnej / 420
Zakończenie / 437
Bibliografia / 441
Nota bibliograficzna / 475
Summary / 477
Indeks osobowy / 481

Paweł Bohuszewicz