Prof. dr hab. teologii, profesor stowarzyszony Uniwersytetu Nawarry, prodziekan ds. nauki Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, kierownik Pracowni Szlaku św. Jakuba (Camino de Santiago) na UMK. Wśród zainteresowań badawczych znajduje się średniowieczna egzegeza biblijna, liturgia hiszpańsko-mozarabska, tomizm biblijny, relacje nauka–religia oraz fenomen pielgrzymek do Composteli. Redaktor naczelny czasopisma „Scientia et Fides” oraz serii wydawniczej „Scholastica Thoruniensia” w Wydawnictwie Naukowym UMK. Członek Papieskiej Akademii św. Tomasza z Akwinu. Tłumacz z języka hiszpańskiego i łacińskiego. Autor m.in. Wiarygodność i tożsamość. Teologia wiary św. Tomasza z Akwinu a współczesność (Kraków 2013), Mozarabowie i ich liturgia (Toruń 2015), Odkupiciel i przyjaciel. U podstaw chrystologii soteriologicznej św. Tomasza z Akwinu w świetle "Super Psalmos" (Poznań-Warszawa 2020).
Świętość – wysiłek czy łaska? Według Adhortacji „Gaudete etexsultate” papieża Franciszka
Pojawienie się adhortacji papieża Franciszka Gaudete et exsultate na temat świętości w życiu chrześcijanina stało się dla wielu osób punktem wyjścia do refleksji na temat samego określenia, które w kulturze współczesnej wydaje się nieco „staroświeckie” jak ze słownika naszych dziadków albo po prostu nie istnieje w pewnych kręgach.
Mówiąc językiem naszych czasów, świętość posiada swoiste „obciążenie kulturowe”, a więc przykrywa je otoczka uprzedzeń i uproszczeń, które rozmyły to pojęcie. A jednak do dziś dążenie do świętości jest podstawowym programem formacji proponowanej w Kościele i przez Kościół oraz „mianownikiem”, który opisuje godność ucznia Chrystusa w różnorodności sposobów jego realizacji (poszczególne powołania stanowić mogą wówczas „liczebnik”, by pozostać przy języku matematyki). Niemniej jednak, w pamięci zbiorowej „świętość” stała się synonimem nie tyle zwyczajnej kondycji chrześcijanina, „wysokiej miary codziennego życia” (by przywołać słynną definicję świętości Jana Pawła II), ile nadzwyczajnych darów, osiąganych przez niektórych, jedynie tych kanonizowanych. Świętość staje się tym, do czego trudno dotrzeć: wzniosłym ideałem etycznym, dostępnym tylko niektórym, a więc mówiąc współczesnym językiem swoistym produktem limitowanym, który wzbudza zainteresowanie, ale generalnie z zasady pozostaje dla nielicznych.
Tymczasem wbrew dylematowi ukrytemu w tytułowym pytaniu książki nie chodzi o wybieranie na zasadzie „albo” – „albo”, lecz wybór obu elementów: łaski i wysiłku. Świętość jest „skutkiem” udzielenia łaski, jej bezwarunkowym przyjęciem i dalszym postępowaniem w wolności, a więc z „wysiłkiem”, pracą czy ascezą. Ludzkie staranie nie jest „przyczyną” łaski, ale jej owocem, który dokonuje przemiany człowieka, nie tylko zewnętrznej, lecz także wewnętrznej (co określa się mianem „usprawiedliwienia”). Nie chodzi o bierne przyjmowanie łaski, która ma zastąpić naturę w jej działaniu, ale doprowadzić do „przedziwnej wymiany” (admirabile commercium), między tym, co ludzkie, a tym, co boskie – na wzór tajemnicy Wcielenia, która zawsze pozostaje paradygmatem dla zrozumienia czegokolwiek sensownego w egzystencji chrześcijańskiej.
Ukazywanie świętości przez pryzmat relacji ma swoje ważne konsekwencje dla teologicznego dyskursu. Pokazuje bowiem, że uczniowie Jezusa nie są wyizolowanym indywiduum, ale tworzą, tkają całość, pozostając w relacji do Boga, innych oraz siebie. Przyjęcie do Kościoła to nie zapisanie się do organizacji, ale wejście w nowy porządek relacji (pojęcie instytucjonalności wymaga zapewne szerszej refleksji). Relacyjność i wspólnotowość zachęca do zrozumienia odpowiedzialności za innych, zaangażowania na ich rzecz, która pcha ku misji. Świętość to zaangażowanie, to jego nowe imię. W ten sposób zyskuje na wyrazistości obraz Kościoła, który ciągle wychodzi ku nowym wyzwaniom, na peryferie współczesnego świata, aby pokazywać, że nie jest „dla-siebie”.
Książka, którą przekazujemy czytelnikowi, jest owocem międzynarodowej konferencji naukowej zorganizowanej w dniu 26 października 2018 roku na Wydziale Teologicznym UMK w Toruniu, podczas której zastanawiano się nad teologicznymi konotacjami terminu „świętość”, jak również powszechnym powołaniem do świętości oraz wypływającymi z tego konsekwencjami na wielu odcinkach życia.
Fragm. ze Słowa wstępnego
Piotr Roszak
- Camino de Santiago - nie tylko droga. Historia i współczesność Szlaku św. Jakuba
- Tomasz z Akwinu. Wykład Listu do Kolosan
- Namiętnie kochać świat. Teologia laikatu według św. Josemarii Escrivy (1902-1975)
- U progu Camino. Przewodnik po kujawsko-pomorskim odcinku szlaku św. Jakuba
- U źródeł pamięci. O "zapominaniu" w historii, teologii i literaturze
- Scientia et Fides, 1 (1) 2013
- Scientia et Fides, 2 (1) 2014
- Camino Polaco. Teologia – Sztuka – Historia – Teraźniejszość. Tom 1
- Scientia et Fides, 2 (2) 2014
- O przyjaźni. II Dysputy Nawarryjskie w Toruniu
- Camino Polaco. Teologia – Sztuka – Historia – Teraźniejszość. Tom 2
- Scientia et Fides, 3 (1) 2015
- Mozarabowie i ich liturgia. Chrystologia rytu hiszpańsko-mozarabskiego
- On the Threshold of the Camino. A tourist guide to the Way of St. James in Kujavian-Pomeranian province
- Scientia et Fides, 3 (2) 2015: On Analytic Theology
- Radość służby. Bp Alvaro del Portillo (1914-1994)
- Tomasz z Akwinu. Wykład Listu do Efezjan
- Scientia et Fides, 4 (2) 2016: 10th anniversary of Mariano Artigas' death
- Scientia et Fides, 5 (2) 2017
- Scientia et Fides, 4 (1) 2016
- Camino Polaco. Teologia – Sztuka – Historia – Teraźniejszość. Tom 3
- Scientia et Fides, 6 (1) 2018
- Scientia et Fides, 6 (2) 2018
- Scientia et Fides, 7 (1) 2019
- Świętość – wysiłek czy łaska? Według Adhortacji „Gaudete etexsultate” papieża Franciszka
- Scientia et Fides, 7 (2) 2019: Transhumanism
- Camino Polaco. Teologia – Sztuka – Historia – Teraźniejszość. Tom 4
- Scientia et Fides, 8 (1) 2020
- Camino – biegun, który nas prowadzi i przyciąga... Przewodnik po kujawsko-pomorskim odcinku Camino Polaco
- Scientia et Fides, 8 (2) 2020: Philosophical and Theological Aspects of Evolution
- Tomasz z Akwinu. Wykład Pierwszego Listu do Tymoteusza
- Tomasz z Akwinu. Wykład Listu do Galatów
- Scientia et Fides, 9 (1) 2021
- Tomasz z Akwinu. Wykład Księgi Psalmów
- Tomasz z Akwinu. Wykład Pierwszego i Drugiego Listu do Tesaloniczan
- Scientia et Fides, 9 (2) 2021: Experimental Psychology and the Notion of Personhood
- Camino Polaco. Teologia – Sztuka – Historia – Teraźniejszość. Tom 5
- Tomasz z Akwinu. Wykład Listu do Tytusa
- Scientia et Fides, 10 (1) 2022
- Scientia et Fides, 10 (2) 2022: Intellectual virtues for interdisciplinary research in Science and the Big Questions
- Scientia et Fides, 11 (1) 2023
- Camino Polaco. Teologia – Sztuka – Historia – Teraźniejszość. Tom 6
- Scientia et Fides, 11 (2) 2023
Piotr Paweł Orłowski
Doktor nauk teologicznych zajmujący się w pracy badawczej etyką biznesu, przywództwem w kontekście myśli św. Tomasza z Akwinu oraz historią pielgrzymowania po Camino de Santiago; współzałożyciel Fundacji Pro Futuro Theologiae i członek jej Rady; organizator wymiany naukowej między polskimi i hiszpańskimi środowiskami naukowymi (m.in. między Uniwersytetem Mikołaja Kopernika a Uniwersytetem Navarry); przedsiębiorca, współwłaściciel i Prezes Zarządu Nova Trading i Nova Metale oraz udziałowiec i Przewodniczący Rady Nadzorczej Nicrometalu; organizator konferencji naukowych z zakresu tomizmu, koordynator projektów badawczych (m.in. dotyczących wolności religijnej), współtworzy Pracownię Tomizmu Biblijnego i Szlaku św. Jakuba przy Wydziale Teologicznym UMK w Toruniu. Wśród licznych zajęć zawodowych i naukowych pasji badawczych pełni jeszcze jedną, najważniejszą, życiową rolę – ojca swoich sześciorga dzieci, które dają mu satysfakcję i motywację do podejmowania dalszych wyzwań.
- Świętość – wysiłek czy łaska? Według Adhortacji „Gaudete etexsultate” papieża Franciszka
- Radość służby. Bp Alvaro del Portillo (1914-1994)
- O przyjaźni. II Dysputy Nawarryjskie w Toruniu