W kręgu dwóch kultur. Społeczeństwo polskich ziem zachodnich w XIX i XX stuleciu

Publikacja jest efektem kolejnej konferencji specjalistów od dziejów ziem polskich w XIX i XX stuleciu zorganizowanej przez Zakład Historii XIX wieku Instytutu Historii i Archiwistyki UMK oraz toruńską Pracownię Dziejów Pomorza i Krajów Bałtyckich IH PAN i stanowi nawiązanie oraz kontynuację wydanego w 2015 roku zbioru pt. „Modernizacja – polskość – trwanie...”.

Prezentowane w niniejszym zbiorze artykuły uświadamiają, że społeczeństwo zamieszkujące ziemie zachodniej Polski egzystowało przez kilka pokoleń w kręgu dwóch kultur, przez co jego modernizacja gospodarcza, społeczna i kulturowa miała swoje specyficzne walory. Traktujemy tę społeczność całościowo, uwzględniając wszystkie jego grupy narodowe i społeczne. Ukazujemy wszechstronne uwarunkowania ich funkcjonowania oraz rozwoju na przestrzeni XIX i XX wieku z nowej perspektywy, pozbawionej ograniczeń poznawczych w badaniach niezależnych od politycznych uwarunkowań.

WSTĘP / 7

Przemysław Olstowski, O potrzebach badań nad procesami modernizacji społecznej na ziemiach Polski zachodniej w XIX i początkach XX wieku / 11

Szczepan Wierzchosławski, Wielkopolanin w bluzie robotnika w Prusach, niepodległej II RP i PRL. Jakub Wojciechowski (1884–1958) / 23

Dariusz Łukasiewicz, Epoka „ciepłego łóżka”. Dom i mieszkanie w Prusach i pod pruskim zaborem w XIX wieku / 43

Aneta Niewęgłowska, Kondycja zdrowotna mieszkańców miast prowincji Prusy Zachodnie na przełomie XIX i XX wieku / 77

Janusz Dargacz, Polskie pensjonaty w Sopocie do 1939 r. / 99

Katarzyna Grysińska-Jarmuła, XIX-wieczna Bydgoszcz i jej mieszkańcy jako organizatorzy wystaw przemysłowych / 119

Edmund Kizik, Bieda i kaszubska sztuka ludowa. Początki działalności Izydora i Teodory Gulgowskich (do 1914 r.) / 141

Andrzej Romanow, Środowisko dziennikarzy i współpracowników prasy polskiej w Gdańsku w latach 1891–1918 / 159

Aleksandra Kłaput-Wiśniewska, Asymilacja wzorców kulturowych w działalności stowarzyszeń muzycznych w Bydgoszczy na przełomie XIX i XX wieku / 175

Agnieszka Szudarek, Stowarzyszenia niemieckiego mieszczańskiego ruchu kobiecego w miastach zaboru pruskiego na początku XX wieku / 193

Tomasz Krzemiński, Codzienne relacje Polaków i Niemców na Pomorzu w okresie wojny światowej 1914–1918 / 219

Marek Stażewski, Regulacja kwestii obywatelstwa mieszkańców byłego zaboru pruskiego i jej wpływ na sytuację ludności niemieckiej / 235

Tomasz Łaszkiewicz, Między wyborem a wpływem środowiska. Relacje polsko-niemieckie na Kujawach zachodnich w I połowie XX wieku / 259

Sylwia Bykowska, Między nacjonalizmem a komunizmem. Obchody 950-lecia Gdańska z 1947 roku / 271

Szczepan Wierzchosławski

Aneta Niewęgłowska

Tomasz Krzemiński