Ze Wstępu

W dotychczasowej historiografii badania nad rodami szlacheckimi w epoce staropolskiej koncentrowały się głównie na zagadnieniach kariery politycznej, awansu majątkowego, czy też budowaniu więzi klientarnych. W przypadku rodów magnackich podejmowano także próby analizy symbolicznych manifestacji wspaniałości i wspólnoty domów eiusdem nominis. Czynniki propagandowe, w kreacji literackiej i artystycznej, towarzyszyły wzrostowi znaczenia politycznego czy ekonomicznego, stanowiąc umocnienie prestiżu w społeczeństwie staropolskim. Z oczywistych względów źródłowych monografie rodów szlacheckich, których znaczenie nie wykraczało poza partykularz, rzadko śledzą awans ekonomiczny i polityczny w powiązaniu ze zmianami świadomości historycznej reprezentantów poszczególnych familii.

Autorzy prezentowanej książki mieli więcej szczęścia. Oprócz typowych źródeł do analizy wzrostu gospodarczego i politycznego, dysponowali materiałami z archiwum rodowego Komierowskich, którego fragmenty zachowały się w Archiwum Głównym Akt Dawnych w Warszawie oraz Archiwum Państwowym w Bydgoszczy. Podjęli więc próbę ukazania awansu Komierowskich, osiadłych na Krajnie, Kujawach, a wkrótce i na Mazowszu, wychodząc od prezentacji rozwoju fortuny, wzmacniania prestiżu politycznego, wzrostu aktywności w życiu publicznym, by dojść do analizy świadomości rodowej, ujawnionej zwłaszcza w pokoleniu cześnika inowrocławskiego Józefa Komierowskiego. Autorzy, korzystając z modelu zaproponowanego przed laty przez Michela Vovelle'a określanego obrazowo jako ,,droga od piwnicy do strychu" starali się uwzględnić możliwie pełny zestaw czynników kształtujących ekonomiczne, polityczne i mentalnościowe oblicze rodu szlacheckiego w XVIII stuleciu. Dodajmy, rodu przeciętnego, pomijanego przez współczesne herbarze, dalekiego od szczytów władzy politycznej czy magnackich aspiracji, ale za to konsekwentnego w poszukiwaniu własnej przeszłości i przekazywaniu wiedzy o niej następnym pokoleniom.