- Strona główna
- Literaturoznawstwo
- "Omawiacze, laurkodawcy", publicyści i krytycy. Krytyka literacka na łamach "Wiadomości" w latach 1946-1956
WSTĘP / 7
Rozdział I. ZAŁOŻENIA METODOLOGICZNE / 10
1. Ramy czasowe / 11
2. Krytyka literacka i dobór tekstów / 18
Rozdział II. „WIADOMOŚCI” I ICH SYTUACJA W LATACH 1946–1956 / 29
1. Tło historyczne / 29
2. Miejsce „Wiadomości” / 35
3. Ideowy kształt pisma / 43
4. Literatura na łamach „Wiadomości” / 55
5. Opinie o „Wiadomościach” / 66
Rozdział III. MIECZYSŁAW GRYDZEWSKI I POLITYKA REDAKCYJNA / 72
1. Głosy o Grydzewskim / 72
2. Kryterium „drukowalności” tekstu i jego miejsce w piśmie / 75
3. Kryteria literackie / 82
4. „Pismo robi się samo” / 87
5. Pozyskiwanie recenzji / 91
Rozdział IV. KRYTYKA W „WIADOMOŚCIACH” – KONTEKSTY I PUNKTY ODNIESIEŃ / 109
1. Pion ideowy pisma a zadania literatury i krytyki / 109
2. Wspólne cele, różne metody / 125
3. Życie literackie – między rejestracją a animacją / 140
4. Rubryki / 160
5. Zapowiedzi, przedpłaty, prenumerata i reklama / 167
5.1. Zapowiedzi / 167
5.2. Przedpłaty / 169
5.3. Prenumerata / 172
5.4. Reklama / 175
6. Listy do redakcji / 179
7. Recenzje i szkice, czyli trochę statystyki / 186
Rozdział V. „RODOWÓD SWÓJ CZERPIĄ, JAK DON KICHOT, Z MITÓW I TRWAJĄ – JAK MITY”
– OBRAZ LITERATURY POLSKIEJ SPRZED 1939 ROKU / 192
1. Adam Mickiewicz / 193
2. Stefan Żeromski / 210
3. Henryk Sienkiewicz / 220
4. Bolesław Prus / 226
5. Inni autorzy / 234
Rozdział VI. „CHODZI JEDNAK O ZACHOWANIE PROPORCJI” –
KRYTYCZNA RECEPCJA LITERATURY KRAJOWEJ / 242
1. Prace naukowe i popularnonaukowe /243
1.1. Historia literatury / 243
1.2. Historia / 254
1.3. Inne prace / 258
2. Literatura piękna / 262
2.1. Proza / 262
2.2. Biografie i wspomnienia / 281
2.3. Poezje / 284
3. Szkice i artykuły dotyczące „odwilży” / 287
Rozdział VII. „POLSKA KSIĄŻKA, KTÓRA NAS WIĄŻE Z OJCZYZNĄ
I TOWARZYSZY NA TUŁACZCE” – TEKSTY KRYTYCZNE POŚWIĘCONE LITERATURZE EMIGRACYJNEJ / 293
1. Poezja / 294
2. Proza / 302
2.1. II wojna światowa / 302
2.2. Emigracja – kraj – polskość / 316
2.3. Inne / 326
3. Prace naukowe / 332
Rozdział VIII. „POMIJA Z PREMEDYTACJĄ ABSOLUTNIE WSZYSTKO,
CO DOTYCZY STOSUNKÓW POLSKO-SOWIECKICH” – OPINIE KRYTYKI O LITERATURZE ZACHODNIEJ / 345
1. II wojna światowa i powojenny układ sił / 347
2. Prace naukowe / 361
3. Literatura piękna / 368
ZAKOŃCZENIE / 396
BIBLIOGRAFIA / 410
INDEKS NAZWISK / 420
-
dr hab. Wacław Lewandowski, prof. UMK
W dotychczasowym piśmiennictwie na temat Drugiej Emigracji brak prac o ambicjach syntetyzujących dotyczących krytyki literackiej. Dominują studia poświęcone poszczególnym krytykom, ich zapatrywaniom, zainteresowaniom, sympatiom i antypatiom literackim. Dr Rafał Moczkodan jako pierwszy próbuje ogarnąć emigracyjne piśmiennictwo krytycznoliterackie szerzej, co nie znaczy, że bez pewnych ograniczeń. Stanąwszy w obliczu ogromu materiału, musiał zdecydować się na radykalną selekcję. Wybrał „Wiadomości”, jako najważniejszy tygodnik literacki emigracji, ramy czasowe zamknął w granicach 1946–56 i – choć ta końcowa cezura z punktu widzenia logiki rozwoju literatury emigracyjnej może budzić wątpliwości – takie ograniczenie materiału było z pewnością decyzją słuszną. Dzięki niemu Moczkodan mógł stworzyć syntezę pewnej całości – krytycznoliterackiego piśmiennictwa londyńskiego pierwszego powojennego okresu polskiej emigracji niepodległościowej. W tym rozumieniu praca ma charakter pionierski -
prof. dr hab. Marian Kisiel
Lektura monografii Rafała Moczkodana jest wielowątkowa. Historyczno-literacka, kiedy autor dokonuje rekonstrukcji stanowiska polskiej emigracji wobec pisarzy z kanonu lekturowego (Mickiewicz, Sienkiewicz, Prus, Żeromski i inni), kiedy odnotowuje reakcję pisma na twórczość powstającą na emigracji i w kraju, kiedy wreszcie punktuje „polonocentryczny” stosunek do literatury powstającej na Zachodzie; kulturologiczna (z zakresu kultury literackiej, rozumianej jako system produkcji, dystrybucji i reemisji znaczeń), kiedy badacz pokazuje funkcjonowanie pisma w systemie instytucji życia literackiego emigracji oraz w kontekście środowiskowych napięć, nacisków i samozwrotności polityki redakcyjnej pisma; historyczno-polityczna, kiedy oceny kultury (również literackiej) przekłada na system światopoglądowo-ideowy polskiej emigracji niepodległościowej po II wojnie światowej. To wszystko są ważne i konieczne problemy. -
dr Marcin Lutomierski
Podsumowując, chciałbym podkreślić, że książka Rafała Moczkodana zasługuje na uznanie z dwóch istotnych powodów. Po pierwsze, jest bardzo dobrze udokumentowana: wszystkie zaprezentowane opinie i tezy znajdują uzasadnienie w bogatej podstawie źródłowej (obejmującej nie tylko tek - sty krytycznoliterackie), w której autor jest znakomicie zorientowany. A po drugie, rozprawa ta została napisana w sposób niezwykle precyzyjny i inte - resujący, co sprawia, że jest również formą zachęty do kontynuacji badań nad krytyką i publicystyką literacką w kręgu „Wiadomości”. Z inspiracji książką „Omawiacze, laurkodawcy” powstaną / mogłyby powstać zarówno osobne monografie najważniejszych krytyków i publicystów, jak i edycje ich tekstów.
Fragment recenzji: Krytyka "Wiadomości", "Tematy i Konteksty" 2015, nr 5(10)
http://ifp.univ.rzeszow.pl/tematy_i_konteksty/tematy_i_konteksty_10/33_lutomierski.pdf
-
Rafał Moczkodan
Pracownik Instytutu Literatury Polskiej Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Prowadzi badania m.in. nad życiem literackim, czasopiśmiennictwem i krytyką literacką ze szczególnym uwzględnieniem dorobku drugiej emigracji niepodległościowej (1939-1989). Od dwudziestu lat uprawia także czynnie krytykę, ogłaszając recenzje i noty m.in. w „Kwartalniku Artystycznym”, „Nowych Książkach”, „Frazie”.
Zobacz publikacje autora
- Gra z czytelnikiem
- Życie literackie drugiej emigracji niepodległościowej I
- Życie Akademickie - Kontynenty - 1949-1966. Bibliografia zawartości (t. 11)
- Katolicki Ośrodek Wydawniczy Veritas w Londynie. Nie zamknięty rozdział. Studia i szkice (t. 16)
- "Tygodniowy serwis literacki koła pisarzy z Polski". "Tygodnik Polski" 1941-1947 (t. 23)
- Na recenzowanym. Recenzje niezależne i drapieżne
- "Omawiacze, laurkodawcy", publicyści i krytycy. Krytyka literacka na łamach "Wiadomości" w latach 1946-1956
- „Mistrz w czapce czeladnika” i inne recenzje
- Czterej pancerni i pies. Wokół fenomenu kulturowego
