Książka traktuje o dziejach Prus, które w wyniku wojny trzynastoletniej (1454-1466) między zakonem krzyżackim a Polską, na mocy traktatu pokojowego zawartego w Toruniu (1466) podzielono na dwie części. Pomorze Gdańskie, odtąd nazywane Prusami Królewskimi lub Prusami Polskimi, wraz z Warmią przypadło Polsce, natomiast pozostałe ziemie pruskie (tzw. Prusy Krzyżackie) pozostały pod panowaniem Zakonu. Kolejna wojna Polski z zakonem krzyżackim (1519-1521) zakończyła się pokojem w Krakowie (1525), który przewidywał sekularyzację państwa zakonnego w Prusach i utworzenie tam świeckiego księstwa – Prus Książęcych. Prusy Królewskie i Prusy Książęce w XVI i XVII wieku były jednak nadal w jakimś stopniu owymi „dwiema częściami” dawnej całości. Prawie wszystkie studia publikowane w tym tomie bezpośrednio lub pośrednio traktują o procesie „schodzenia się” czy też „rozchodzenia się” tych części. W XVI stuleciu przebieg i tempo tego procesu były warunkowane przez trzy stałe elementy - Prusy Książęce, Prusy Królewskie i całą Polskę, w XVII wieku doszedł czwarty – Brandenburgia. Stąd w książce znalazły się także studia omawiające proces „zrastania się” – bo on ostatecznie przeważył – zarówno Prus Królewskich z Rzeczpospolitą Polską, jak i Prus Książęcych z Brandenburgią.
Studia historyczne odbył na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu. W 1960 r. na podstawie pracy "Dzieje sejmu Prus Książęcych z 1566" napisanej pod kierunkiem prof. Karola Górskiego uzyskał stopień magistra. W 1961 r. został zatrudniony na stanowisku asystenta na UMK. W 1965 r. uzyskał doktorat, a następnie habilitację (1974) oraz tytuł profesora nadzwyczajnego (1988) i profesora zwyczajnego (1991). Członek PAU (korespondent od 1996, czynny - od 2009 r.). 17 września UWM w Olsztynie nadał mu tytuł doktora honoris causa tej Uczelni. Obecnie jest wiceprezydentem International Commision for the History of Representative and Parliamentary Institution. Specjalizuje się w dziejach Prus i Skandynawii. Bibliografia jego prac (książki, artykuły, recenzje) obejmuje ok. 520 pozycji, w tym ok. 100 pozycji w językach obcych. Opublikował m.in. monografie: Ustawa o rządzie („Regimentsnottel”) Prus Książęcych z roku 1542 (Toruń 1967), Prusy Książęce a Prusy Królewskie w latach 1525–1548. Studium z dziejów polskiej polityki księcia Albrechta Hohenzollerna (Warszawa 1976), Dwie części Prus, wyd. I (Olsztyn 1987), Moje Prusy, moje Mazury (Dąbrówno 2009). Z prof. Karolem Górskim współpracował przy publikacji tekstów źródłowych. Jest też wydawcą autorów staropolskich, m.in. Marcina Kromera i Stanisława Murzynowskiego.
Zobacz publikacje autora
- Ständische und religiöse Identitäten in Mittelalter und früher Neuzeit
- Opera Selecta, t. I: Polen und Preussen vom 15. bis zum 18. Jahrhundert. Bestandsaufnahme und Perspektiven
- Opera Selecta, t. II: Poland, Prussia in the Baltic area from the sixteenth to the eighteenth century
- Dwie części Prus. Studia z dziejów Prus Książęcych i Prus Królewskich w XVI i XVII wieku
- Mikołaj Kopernik. Szkice do portretu
- Opera Selecta, t. III: Scandinavica
- Prusy Książęce a Prusy Królewskie w latach 1525-1548. Studium z dziejów polskiej polityki księcia Albrechta Hohenzollerna
- Opera Selecta, t. IV: Reformacja i protestantyzm w Polsce i Prusach (XVI-XX w.)
- Historia Norwegii (do roku 1814)
- Opera Selecta, t. V: Polska w Europie nowożytnej. Studia i szkice
- Księstwo pruskie w XVI wieku. Ustawa o rządzie z 1542 roku
