Wczesnośredniowieczna przestrzeń sakralna in Culmine na Pomorzu Nadwiślańskim

Spis treści
Od autora; Zagadnienia wprowadzające: Problematyka badawcza i sposób jej ujęcia * Podstawy źródłoznawcze * Podstawy datowania zjawisk przestrzennych; Kryteria identyfikacji przestrzeni sakralnej; Lokalizacja przestrzeni sakralnej - środowisko przyrodniczo-kulturowe:Uwagi wstępne * Uwarunkowania przyrodnicze * Uwarunkowania kulturowe; Góra św. Wawrzyńca jako jeden z elementów lokalnego wielomianu kultowego; Problem genezy i funkcji obiektu: Uwagi wstępne * Sadzawki jako wyraz lokalnego kultu akwarycznego czy miejsce obrzędów baptyzmalnych? * Konstrukcja kamienna - relikt miejsca ofiarnego * Zagadnienie genezy niecki ilasto-gliniastej * Uwagi podsumowujące; Aneks zachodni - problem genezy i funkcji; Wczesnoromańska budowla bazylikowa: Uwagi wstępne * Stan zachowania struktury budowlanej oraz stratygrafia kulturowa * Techniki budowlane zastosowane w trakcie wznoszenia budowli * Układ przestrzenny i rekonstrukcja zaplanowanej bryły * Symbolika bazyliki * Problem etapowości budowy bazyliki i jej chronologii * Problem fundacji bazyliki * Problem docelowej funkcji bazyliki * Uwagi podsumowujące; Nietypowe znaleziska kości ludzkich i zwierzęcych jako przejawy późnego kultu pogańskiego: Uwagi wstępne * Pochówek noworodka - egzemplifikacja krwawej ofiary? * Zagadnienie warunków powstania tzw. warstwy z kośćmi * Problem genezy pochówków zwierzęcych * Uwagi podsumowujące; Ślady wytwórczości metalurgicznej; Przeobrażenia przestrzeni sakralnej przy Górze św. Wawrzyńca - tradycja miejsca świętego; Miejsce przestrzeni sakralnej in Culmine w strukturach osadniczych Pomorza Nadwiślańskiego:Góra św. Wawrzyńca - główny ośrodek kultu pogańskiego w strefie chełmińsko-dobrzyńskiej * Rola ośrodka chełmińskiego w chrystianizacji Pomorza Nadwiślańskiego i Prus; Podsumowanie; Fotografie; Bibliografia; Summary; Ekskurs: Waldemar Rozynkowski: Mons Sancti Laurentii - wokół kultu św. Wawrzyńca

Archeologia wieków średnich wzbogaciła się o dojrzałe dzieło, w którym wyraźnie zakreślone pola poznawcze obejmują złożone i przenikające się zjawiska z obszarów profanum i sacrum. Z punktu widzenia metodologii archeologii praca ta wpisuje się w nurt podmiotowego badania przeszłości starając się wydobyć z różnych kategorii źródeł wiadomości, które pozwalają na podjęcie próby określenia i zrozumienia różnych działań ówczesnego człowieka. W takim ujęciu problemu poznawania przeszłości, opis i wyjaśnienie znaczenia Góry św. Wawrzyńca i jej otoczenia jako przestrzeni sakralnej, stają się wysoce wiarygodne. (Z recenzji wydawniczej Jerzego Olczaka)
Z radością należy powitać książkę przedstawiającą Kałdus jako miejsce święte funkcjonujące tak w czasach pogaństwa, jak i chrześcijaństwa, a właściwie w czasach przechodzenia od dawnej do nowej religii. Kałdus to nie tylko miejsce gdzie odkryto monumentalne pozostałości wczesnopiastowskiej bazyliki. Na szczególną uwagę Czytelnika zasługuje rozpatrywanie sakralnego znaczenia Kałdusa jako przestrzeni świętej, zogniskowanej wokół góry - Mons Sancti Laurentii. Kompleksowe potraktowanie tego zagadnienia przez Autora monografii pozwoliło mu odnaleźć wokół niej nie tylko wyjątkowo ciekawe ślady kultu i bogatego obrządku pogrzebowego, ale także dostrzec jej znaczenie mityczne, pozwalające Górze Świętego Wawrzyńca pełnić rolę swoistej osi świata dla skupionej wokół niej okolicy.(Z recenzji wydawniczej Leszka P. Słupeckiego)

Wojciech Chudziak