Dokumenty pokoju brzeskiego między Polską i Litwą a Zakonem Krzyżackim z 31 grudnia 1435 roku

Dokumenty pokoju zawartego 31 grudnia 1435 roku w Brześciu Kujawskim pomiędzy Polską i Litwą a Zakonem Krzyżackim należą do źródeł wyjątkowych. Po raz pierwszy w dziejach traktatów polsko-litewsko-krzyżackich zostały one sporządzone nie w formie pojedynczej karty, ale pergaminowego poszytu. Szeroki zakres gwarancji społecznych dla postanowień tego układu zaowocował wielką liczbą przywieszonych do obu aktów głównych pieczęci. Do dzisiaj zachowało się ich 188 przy dyplomie polsko-litewskim oraz 162 przy dokumencie krzyżackim (prusko-inflanckim). Dotychczas jedynie tekst głównego dokumentu polsko-litewskiego był wielokrotnie publikowany, natomiast jego krzyżacki odpowiednik dopiero teraz doczekał się pełnej edycji. Po raz pierwszy publikowane są pieczęcie wystawców i gwarantów obu stron. Wiele tych zabytków sfragistycznych nie było wcześniej znanych nauce. Wszystko to powoduje, że prezentowane wydawnictwo ma niebagatelne znaczenie dla poznania relacji Polski i Litwy z Zakonem, historii społecznej, ale przede wszystkim dla badań nad średniowieczną dyplomatyką, sfragistyką i heraldyką. Zagadnienia te poruszone zostały w rozdziałach wstępnych poprzedzających właściwą edycję, niemniej stanowią one jedynie punkt wyjścia dla dalszych dociekań w tej materii.

Przedmowa / 7
Wykaz skrótów / 11
Droga do „wieczystego pokoju” Królestwo Polskie, Wielkie Księstwo Litewskie i Zakon Niemiecki w latach 1422–1435 (Sergiej Polechow, Rimvydas Petrauskas) / 19
1. Między pokojem mełneńskim a śmiercią wielkiego księcia Witolda / 19
2. Wielki książę litewski Świdrygiełło. Konflikt z Polską i poszukiwania sojuszników (1430–1432) / 26
3. Wybuch wojny domowej w Wielkim Księstwie Litewskim i stanowisko jego sąsiadów (1432) / 30
4. Litwa, Polska, Prusy i Inflanty: wojna i dyplomacja (1433–1435) / 34

Wstęp dyplomatyczny. O dokumentach pokoju brzeskiego (Adam Szweda) / 43

Wstęp sfragistyczny (Marcin Hlebionek, Janusz Trupinda) / 59
I. Dokumenty strony polsko-litewskiej / 59
1) Charakterystyka zbioru i jego stan pierwotny / 59
2) Aspekty formalne pieczęci i techniczne pieczętowania dokumentu / 61
3) Pieczęcie poszczególnych grup dysponentów / 63
II. Dokumenty strony krzyżackiej / 68
1) Charakterystyka zbioru i jego stan pierwotny / 68
2) Aspekty formalne pieczęci i techniczne pieczętowania dokumentu / 69
3) Pieczęcie poszczególnych grup dysponentów / 71

Dokumenty strony polsko-litewskiej i strony zakonnej / 79

Pieczęcie przy dokumentach strony polsko-litewskiej / 181
I. Dokument wstępny pokoju brzeskiego / 183
II. Dokument santocki / 201
III. Dokument główny pokoju brzeskiego / 217

Pieczęcie przy dokumencie strony krzyżackiej / 417
I. Dokument główny / 419

Adam Szweda

Marcin Hlebionek

Sobiesław Szybkowski

Janusz Trupinda

Rimvydas Petrauskas

Sergiej Polechow