Historyk oświaty i wychowania, kierownik Katedry Historii Myśli Pedagogicznej Wydziału Nauk Pedagogicznych Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, przewodnicząca Zespołu Historii Wychowania KNP (2003-2006 i od 2012),wiceprezes Towarzystwa Historii Edukacji (od 2008). Autorka m.in. takich publikacji jak: Władysław Seredyński. Studium z dziejów pedagogiki galicyjskiej, Rzeszów 1995, Wanda Bobkowska (1880–1948). Szkic z historii polskiej historiografii edukacyjnej, Rzeszów 1998; Historia oświaty i wychowania w Polsce 1918–1939. Studium historiograficzne, Toruń 2000; „Rozprawy z Dziejów Oświaty” (1958–2002). Studium z historii czasopisma, Toruń 2004; Historia oświaty i wychowania w Polsce 1944–1956, Kraków 2006; Historia oświaty i wychowania w Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza, Warszawa 2007; Pedagogika Toruńska. Od katedry do wydziału (współautorka), Toruń 2009; Stanisław Łempicki – twórca lwowskiej szkoły historii wychowania, Toruń 2012. Główne nurty badań: polska historiografia edukacyjna, historia myśli pedagogicznej, biografistyka pedagogiczna, metodologia badań historyczno-oświatowych.
Nauczyciele i ich edukacja. W kręgu idei lwowskiej pedeutologii
ISBN (oprawa miękka) 978-83-231-3809-9
Książkę należy zaliczyć do publikacji przedstawiających rodowód polskiej myśli pedeutologicznej. W rozważaniach koncentruję się na odczytaniu idei, które towarzyszyły kształtowaniu się i głównym założeniom polskiej pedeutologii. Prezentuję je na przykładzie działalności i myśli zasłużonych pedagogów środowiska lwowskiego, to jest: Antoniny Machczyńskiej i Bolesława Ferdynanda Mańkowskiego. To dzieło tworzenia polskiej pedeutologii jest jednocześnie historią polskich instytucji edukacyjnych kształcących nauczycieli, ale i historią życia ich twórców. Instytucje te były wpisane w niełatwe dzieje polskiej oświaty.
Władysława Szulakiewicz
PRZEDMOWA / 9
Część I
NAUCZYCIEL – WYCHOWAWCA – DZIAŁACZ OŚWIATOWY. PROJEKT PEDEUTOLOGICZNY ANTONINY MACHCZYŃSKIEJ (1837–1919) / 15
I. Antonina Machczyńska – nauczycielka i działaczka oświatowa / 25
II. Przewodnie idee projektu pedeutologicznego / 33
III. Etyczne podstawy teorii wychowania / 67
Podsumowanie / 79
Część II
NAUCZYCIEL WOBEC SZTUKI WYCHOWANIA I NAUCZANIA. BOLESŁAWA FERDYNANDA MAŃKOWSKIEGO (1852–1921) MYŚL PEDEUTOLOGICZNA / 87
I. Bolesław Mańkowski – nauczyciel akademicki i popularyzator wiedzy pedagogicznej / 89
II. Wiedza pedagogiczna podstawą bycia nauczycielem / 107
III. Wytyczne praktycznego kształcenia pedagogicznego i pragmatyki nauczycielskiej / 157
IV. Aksjologiczne podstawy edukacji / 179
Podsumowanie/ 194
ZAKOŃCZENIE / 197
BIBLIOGRAFIA / 203
WYBÓR PISM ANTONINY MACHCZYŃSKIEJ
– Nauczycielki domowe / 219
– Stanowisko nauczycielki ludowej na wsi / 226
– Wiązanka wspomnień z młodocianych lat. Jadwiga z Łobzowa / 231
– Wiersze Antoniny Machczyńskiej / 239
WYBÓR PISM BOLESŁAWA MAŃKOWSKIEGO
– Szkoła a wychowanie / 245
– Szkodliwa krytyka / 267
– Wykłady z dydaktyki wygłoszone na Uniwersytecie Lwowskim w roku akademickim 1904/5.
/Fragmenty/ / 276
ANEKS
I. Dokumenty dotyczące życia i działalności Antoniny Machczyńskiej / 307
II. Regulamin dla Redakcji czasopisma „Muzeum” / 317
III. Myśli o wychowaniu i nauczycielu-wychowawcy/wybrani autorzy/ / 327
INDEKS NAZWISK / 333