Tradycja i nowoczesność w badaniach języków słowiańskich
Język podlega ciągłym zmianom i przeobrażeniom. I jak nie sposób oddzielić dawnych bytów językowych od obecnych, tak samo nieustannie przenikają się przeszłość i teraźniejszość języka. Z tego powodu badania lingwistyczne są w każdym przypadku dialogiem obu perspektyw analitycznych – diachronicznej i synchronicznej. Taki charakter ma również prezentowana monografia, stanowiąca kolejną już odsłonę cyklu „Synchronia i diachronia – zbliżenia i dialogi”. Jak w latach ubiegłych, tak i tym razem została utrzymana szeroka perspektywa analiz obejmująca swoim zasięgiem języki słowiańskie widziane z perspektywy tradycji i nowoczesności. Taki dialog jest wyznaczony z jednej strony przedmiotem obserwacji – opisem systemu gramatycznego i leksykalnego wybranych języków słowiańskich – z drugiej zaś wskazany przez dyskusję paradygmatów badawczych – metod i stosowanych procedur analitycznych. Tym samym pierwszą część monografii tworzą teksty o charakterze diachronicznym. Poruszane w nich zagadnienia ukazują bowiem w szerokim kontekście problemy, z którymi zmagają się badacze języka podczas swoich analiz. Głos diachroniczny został jednak w monografii skontrastowany z rozważaniami o charakterze synchronicznym, wśród których znajdują się teksty na temat problemów słowotwórczych, onomastycznych, socjolingwistycznych i składniowych. Dzięki takiej kompozycji dialog tradycji z nowoczesnością pokazuje w sposób dobitny powiązania i zależności, jakie istnieją między diachronicznym i synchronicznym opisem języka oraz między jego stanem historycznym i współczesnym.
Wstęp / 9
Maria Szupryczyńska
Wspomnienie o Profesor Halinie Turskiej / 15
W STRONĘ TRADYCJI
Aleksandra Deskur
Jak badać ślady oralności pierwotnej i upiśmiennienia w tekstach staropolskich / 33
Stefan Grzybowski
O dialektalnym areale starowierców w krajach nadbałtyckich, Polsce i na Białorusi z perspektywy leksykalnej / 47
Lucyna Agnieszka Jankowiak
Z badań nad polisemią terminologiczną / 61
Agata Łojek
Dziewiętnastowieczne nazwiska szlachty, mieszczan i chłopów w ujęciu socjolingwistycznym (na materiale z Kielecczyzny) / 75
Leonarda Mariak
Jana Baudouina de Courtenay poglądy na temat przyczyn zmian językowych / 93
Alicja Pihan-Kijasowa
XVII-wieczne kazania pogrzebowe w badaniach nad polszczyzną ogólną i regionalną / 107
Ewa Rodek
Metody badania historycznej świadomości językowej / 123
Katarzyna Sobolewska
Przemoc językowa na Warmii i Mazurach w świetle relacji autochtonów / 141
Ewa Woźniak
Tradycyjne i nowe argumenty w dyskusji nad miejscem dwudziestolecia międzywojennego w periodyzacji historycznojęzykowej / 159
Magdalena Żabowska
Z inspiracji Louisa Hjelmsleva w gramatyce semantycznej Stanisława Karolaka: relacje glossematyczne / 177
W STRONĘ NOWOCZESNOŚCI
Krystyna Bojałkowska
Zdejm czy zdejmij? Norma językowa i opis gramatyczny wybranych form trybu rozkazującego we współczesnym języku polskim / 195
Iwona Burkacka
Słowotwórstwo gniazdowe w badaniach językowego obrazu świata / 213
Veronika Gondeková
Synchrónne modely a modelovanie inštitucioným v rámci Ministerstva vnútra SR / 231
Jiři Januška
Bezokolicznik tematyzujący i sposoby jego tłumaczenia w wybranych językach Europy Środkowej / 241
Małgorzata Klauze
Analiza socjolingwistyczna zawartości internetowych forów hobbystycznych jako metoda badań nad odmianami środowiskowymi języka na przykładzie socjolektu miłośników psów / 259
Natalia Kolenčiková
Synchrónne modely a modelovanie názvov inštitúcií v správe Ministerstva kultúry SR / 277
Chrystyna Nikołajczuk
Przepis na deser receptą na szczęście i lekarstwem na smutek: słów kilka o łączliwości leksykalno-semantycznej / 293
Pavol Odaloš
Modelovanie a modely chrématoným. Chrématonymá abstraktných ľudských výtvorov (chrononymum, faleronymum, akcionymum, dokumentonymum) / 313
Gabriel Rožai
Modelovanie inštitucioným zo zdravotníckej a sociálnej oblasti / 333
Maria Stryszewska
Derywacja przymiotników odrzeczownikowych w języku polskim, rosyjskim i macedońskim. Metody i narzędzia badań / 347
Marek Wiśniewski
Uwagi o pragmatycznej charakterystyce jednostek językowych / 359
Joanna Kulwicka-Kamińska
- Przekład terminologii religijnej islamu w polskich tłumaczeniach Koranu na tle biblijnej tradycji translatorycznej
- Święte księgi judaizmu, chrześcijaństwa i islamu w słowiańskim kręgu kulturowym. Prace dedykowane Profesorowi Czesławowi Łapiczowi. Tom 1: Księgi wyznawców islamu. Kitabistyka
- Święte księgi judaizmu, chrześcijaństwa i islamu w słowiańskim kręgu kulturowym. Prace dedykowane Profesorowi Czesławowi Łapiczowi. Tom 2: Księgi wyznawców judaizmu i islamu. Historia - Socjologia - Sztuka
- Święte księgi judaizmu, chrześcijaństwa i islamu w słowiańskim kręgu kulturowym. Prace dedykowane Profesorowi Czesławowi Łapiczowi. Tom 3: Słowiańscy chrześcijanie Wschodu i Zachodu. Język - Dialekt - Piśmiennictwo
- Rękopis z Czombrowa. Filomacki przekład Koranu – edycja i studium historyczno-filologiczne zabytku
- Litteraria Copernicana 1(33)/2020: Tatarzy i Słowiańszczyzna
- Tradycja i nowoczesność w badaniach języków słowiańskich
- Tefsir Tatarów Wielkiego Księstwa Litewskiego: XVI-wieczny przekład Koranu na język polski. Wydanie krytyczne zabytku polskiej kultury narodowej (tomy 1-3)
Andrzej Moroz
Dr hab. Andrzej Moroz, prof. UMK (Instytut Językoznawstwa Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu) – główne pole badawcze autora tekstu obejmuje kilka bloków problemowych. Przede wszystkim jest to składnia współczesnego języka polskiego ze szczególnym uwzględnieniem problemów elipsy, zasad niepowtarzania składników zdania oraz struktur o charakterze parentetycznym. Prócz tego autor prowadzi badania nad tekstami prawnymi, koncentrując swoją uwagę na rozbieżnościach zachodzących pomiędzy strukturami języka ogólnego a prawnego, jak również analizując przyczyny tych rozbieżności. Zajmuje się też normatywnym opisem struktur języka polskiego, uwzględniającym procedury budowania orzeczeń poprawnościowych.
- Studia z gramatyki i semantyki języka polskiego
- Studia z gramatyki i semantyki języka polskiego
- Strukturalna charakterystyka konstrukcji składniowych zawierających składnik zerowy
- Parenteza ze składnikiem czasownikowym we współczesnym języku polskim
- Leksyka języków słowiańskich w badaniach synchronicznych i diachronicznych
- Sens i konwencje w języku. Studia dedykowane Profesorowi Maciejowi Grochowskiemu
- Jednostka tekstu prawnego w ujęciu teoretycznym i praktycznym
- Tradycja i nowoczesność w badaniach języków słowiańskich