Doświadczanie dzieciństwa. Studium z antropologii literatury
Niniejsza książka wyrosła z przekonania, że dzieciństwo ma konstrukcyjny i dynamiczny charakter, będący efektem relacji między niedorosłym a dorosłym przebiegających w społeczno-kulturowej przestrzeni. Nie brakuje co prawda studiów socjologicznych i antropologicznych, ujmujących dziecko z perspektywy mechanizmów społecznych i kulturowych, ale formułowane przez badaczy sądy o rodzaju jego aktywności nie są satysfakcjonujące. Przede wszystkim dlatego, że znajdowałem w nich opis wyłącznie dziecka jako podmiotu społecznego i kulturowego, nie zaś dzieciństwa, które – według mnie – stanowi przykład zjawiska relacyjnego oraz nieesencjalnego. To samo przekonanie towarzyszyło mi podczas lektury prac historyków i pedagogów analizujących, zamiast zmiennego, społeczno-kulturowego fenomenu dzieciństwa, wizerunek dziecka wpisany w edukacyjno-wychowawczy dyskurs i w semiofory.
Fragment wstępu
PODZIĘKOWANIA / 9
WSTĘP / 11
ROZDZIAŁ I. KONSTRUOWANIE DZIECIŃSTWA / 29
O antropologii i o dzieciństwie / 29
Symulowanie dzieciństwa / 57
Świadectwa dzieciństwa / 72
Maskowanie dzieciństwa / 87
ROZDZIAŁ II. CIAŁO DZIECIŃSTWA / 117
Ciało dzieciństwa w sieciach relacji / 117
Ciało dzieciństwa w oku kamery / 134
Ciało dzieciństwa na wojnie. W stronę fikcji / 150
Ciało dzieciństwa na wojnie. W stronę dokumentu / 184
Ciało dzieciństwa w perspektywie „realizmu bezpośredniego” / 199
ROZDZIAŁ III. LITERACKIE TEMATY CIELESNE
W PERSPEKTYWIE BIOPOLITYKI / 207
Biopolityka oraz literatura dla dzieci i młodzieży / 207
Między treningiem a zabawą / 231
Między wykluczeniem a akceptacją niepełnosprawnego ciała / 254
Społeczna produkcja obrazów odmienności / 283
ZAKOŃCZENIE / 293
SUMMARY / 299
NOTA BIBLIOGRAFICZNA / 303
SPIS RYCIN / 305
BIBLIOGRAFIA / 307
INDEKS OSOBOWY / 323
Karolina Starnawska
[...] „Doświadczanie dzieciństwa” to książka prezentująca projekt czytania literatury dla młodego czytelnika jako produktu nostalgii i pamięci dorosłego, który pragnie (świadomie bądź nie) odtworzyć w powieści swoje wspomnienia i wpłynąć w jakiś sposób na projektowanego odbiorcę. Wróblewski pokazuje, że działania podejmowane przez pisarzy nie są niewinne – tak jak niewinne nie jest ciało dzieciństwa uwikłane przez dorosłych w mechanizmy biopolityki czy też wciągnięte w manipulowanie uczuciami odbiorców różnych tekstów kultury. Lektura „Doświadczania dzieciństwa” skłania do refleksji nad tym czym jest i czym staje się dzieciństwo – to realne i to literackie czy filmowe. Fragment recenzji: Dzieciństwo uwikłane http://artpapier.com/index.php?page=artykul&wydanie=380&artykul=7546&kat=15.
Marta Cyzio
[...] Doświadczenie dzieciństwa is a compelling study providing insightful perspectives on the socio-cultural understanding of YA literature and images of childhood. However, it is worth considering whether the title reflects its content well. Literature is not the author's main focus; it is more of a pretext for extensive research and analysis that concentrates on socio-cultural issues rather than on literary ones. Also, the author devotes a substantial portion of the monograph to the analysis of other media (film, YouTube videos, school notebooks). It would probably be more productive to acknowledge that it is not literary texts that are being analysed, as such, but cultural texts more broadly. It is also rather surprising that Wróblewski frequently refers to children's and YA literature as ‘fourth literature’. Invented in the twentieth century by Jerzy Cieślikowski, literary historian and initiator of Polish studies of children's culture, the term is now regarded as outdated and inadequate by Polish children's literature scholars, who have stopped using it. Overall, however, Wróblewski's pragmatic approach is admirable, as it helps readers follow the arguments introduced throughout the text. The monograph distinguishes itself from other Polish publications in the field because of the issues it raises and may inspire further research on children's literature from the perspective proposed by the author. Fragment recenzji: https://www.euppublishing.com/doi/full/10.3366/ircl.2020.0365.
Maciej Wróblewski
Profesor nauk humanistycznych, pracuje na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu; główne obszary badań to antropologia literatury, studia nad dzieciństwem, fantastyka naukowa i literatura XX i XXI wieku. Jest autorem czterech książek: Proza niefikcjonalna w edukacji polonistycznej ucznia szkoły średniej [1855-1939] (Toruń 2003), Jan Rymarkiewicz – XIX-wieczny humanista (Toruń 2006), Czytanie przyszłości. Polska fantastyka naukowa dla młodego czytelnika (Toruń 2009), Człowiek w przestrzeniach szkoły. Studium antropologiczne (Toruń 2014). Współredagował cztery książki zbiorowe, m.in.: Edukacja polonistyczna i literatura (Toruń 2000), Polska proza i poezja po 1989 roku wobec tradycji (Toruń 2007).
- Polska proza i poezja po 1989 roku wobec tradycji
- Polska proza i poezja po 1989 roku wobec tradycji
- Jan Rymarkiewicz - dziewiętnastowieczny humanista
- Polonistyczne drogi. Księga jubileuszowa poświęcona profesorowi Władysławowi Sawryckiemu w 70. rocznicę urodzin
- Czytanie przyszłości. Polska fantastyka naukowa dla młodego odbiorcy
- Edukacja polonistyczna w obliczu przemian kulturowych Europy dawniej i dziś
- Człowiek w przestrzeniach szkoły. Studium antropologiczne
- O kondycji człowieka w polskiej literaturze najnowszej
- Literatura i maszyna
- Sztuka dziecięca i młodzieżowa a nowe media
- Teatr i dramat dla dzieci i młodzieży
- Nie tylko Lem. Fantastyka współczesna
- Dziecko w świecie ruchomych obrazów
- Doświadczanie dzieciństwa. Studium z antropologii literatury
- Litteraria Copernicana 4(36)/2020: Tyrmand
- „... a małe dzieci do ognia wrzucali”. Antologia wypracowań szkolnych (1945–1946) na temat II wojny światowej