Profesor nauk humanistycznych, pracuje na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu; główne obszary badań to antropologia literatury, studia nad dzieciństwem, fantastyka naukowa i literatura XX i XXI wieku. Jest autorem czterech książek: Proza niefikcjonalna w edukacji polonistycznej ucznia szkoły średniej [1855-1939] (Toruń 2003), Jan Rymarkiewicz – XIX-wieczny humanista (Toruń 2006), Czytanie przyszłości. Polska fantastyka naukowa dla młodego czytelnika (Toruń 2009), Człowiek w przestrzeniach szkoły. Studium antropologiczne (Toruń 2014). Współredagował cztery książki zbiorowe, m.in.: Edukacja polonistyczna i literatura (Toruń 2000), Polska proza i poezja po 1989 roku wobec tradycji (Toruń 2007).
Nie tylko Lem. Fantastyka współczesna
Niniejsza książka przynosi częściową odpowiedź na pytanie o zakres wpływu twórczości literackiej Stanisława Lema na najnowszą polską fantastykę. To bez wątpienia ważny w rozwoju konwencji niewerystycznej wątek, mimo że czytelnicy rodzimej literatury fantastycznej dziś już coraz rzadziej sięgają po prozę Lema. Autor Niezwyciężonego stał się przede wszystkim „marką”, o której niemal każdy kolekcjoner popularnych serii fantasy słyszał, ale niekoniecznie zna jego utwory. Niemniej kondycja literatury fantastycznej, sądząc po jakości utworów zgłaszanych już od dziesięciu lat do Nagrody Literackiej im. Jerzego Żuławskiego, tylko niekiedy rozczarowuje, częściej bywa oceniana wysoko zarówno pod względem artystycznym, jak i intelektualnym.
Publikacja, która właśnie trafia do rąk Czytelnika, ma ambicję odsłaniać i charakteryzować tendencje zaznaczające się w najnowszej polskiej fantastyce. Na uwagę zasługuje zjawisko zacierania czy „zamazywania” przez pisarzy granic między światem zbudowanym na realnych podstawach a kreacją fantastyczną. Równie interesujący i godny odnotowania jest fakt, że polscy autorzy – mimo przewagi tekstów fantasy i ich ogromnej popularności – wciąż jeszcze sięgają po gatunek science fiction czy hard science fiction.
Jaka zatem przyszłość rysuje się przed polską literaturą fantastyczną? Odpowiedź nie jest prosta i jednoznaczna, dlatego powstała niniejsza książka, do lektury której serdecznie zapraszam.
Maciej Wróblewski
Słowo od redaktora / 7
Antoni Smuszkiewicz
Science fiction wśród odmian polskiej fantastyki współczesnej / 11
Dariusz Brzostek
A jeśli przyszłość już była? Prognoza, diagnoza i utopia w najnowszej science fiction / 41
Adam Mazurkiewicz
Czyżby cień wielkiej góry? O (nie)obecności dorobku Stanisława Lema w polskiej fantastyce ostatnich lat / 63
Dorota Guttfeld
Twórczość Lema: obecność i recepcja wśród polskich fanów fantastyki / 91
Wojciech Kajtoch
Prolegomena do Dyktand Stanisława Lema / 113
Iwona Grodź
Solaris Stanisława Lema – perspektywa filmoznawcza (wybór zagadnień, rekapitulacja) / 141
Jerzy Zygmunt Szeja
Fantastyczna realność. Fantomatyka Stanisława Lema a rzeczywistość wirtualna w noweletach Jacka Dukaja / 159
Łukasz Książyk
Od Feldmana do Krzyżanowskiego: Trylogia księżycowa Jerzego Żuławskiego w klasycznych syntezach historycznoliterackich / 169
Edyta Izabela Rudolf
Janusz Andrzej Zajdel – naukowiec na wakacjach, czyli koncepcja science i arts w ewolucji / 189
Piotr Stasiewicz
Kłamca Jakuba Ćwieka i ontologiczny chaos / 209
Mariusz M. Leś
Uśpione archiwum Wawrzyńca Podrzuckiego. Próba przebudzenia polskiej fantastyki naukowej / 221
Maciej Wróblewski
Funzapp – kilka uwag o współczesnej fantastyce dla dzieci i młodzieży / 235
Maciej Parowski
Straszna, omylna, kapryśna władza. Wyznanie redaktora / 247
Maciej Wróblewski
- Polska proza i poezja po 1989 roku wobec tradycji
- Polska proza i poezja po 1989 roku wobec tradycji
- Jan Rymarkiewicz - dziewiętnastowieczny humanista
- Polonistyczne drogi. Księga jubileuszowa poświęcona profesorowi Władysławowi Sawryckiemu w 70. rocznicę urodzin
- Czytanie przyszłości. Polska fantastyka naukowa dla młodego odbiorcy
- Edukacja polonistyczna w obliczu przemian kulturowych Europy dawniej i dziś
- Człowiek w przestrzeniach szkoły. Studium antropologiczne
- O kondycji człowieka w polskiej literaturze najnowszej
- Literatura i maszyna
- Sztuka dziecięca i młodzieżowa a nowe media
- Teatr i dramat dla dzieci i młodzieży
- Nie tylko Lem. Fantastyka współczesna
- Dziecko w świecie ruchomych obrazów
- Doświadczanie dzieciństwa. Studium z antropologii literatury
- Litteraria Copernicana 4(36)/2020: Tyrmand
- „... a małe dzieci do ognia wrzucali”. Antologia wypracowań szkolnych (1945–1946) na temat II wojny światowej