Ze wstępu Redaktorów naukowych publikacji:

W dniu 23 listopada 2004 roku w Sali Klementyńskiej Pałacu  Apostolskiego na Watykanie Ojciec Święty Jan Paweł II przyjął nadany mu przez Senat Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu doktorat honoris causa. Okazją szczególną była przypadająca w 2005 roku 60. rocznica powstania Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Doktoratem honoris causa wręczanym Janowi Pawłowi II inaugurowano obchody jubileuszowe. Pragnieniem środowiska akademickiego UMK było wyrazić szacunek i wdzięczność Papieżowi za wszystko, co uczynił dla naszego Uniwersytetu, nauki polskiej, europejskiej i światowej. W pamięci naszego środowiska ciągle przechowujemy wspomnienie z dnia 7 czerwca 1999 roku, gdy podczas pielgrzymki do Ojczyzny właśnie w auli naszej Alma Mater Jan Paweł II spotkał się z najwybitniejszymi reprezentantami polskich środowisk naukowych i akademickich. Przemówienie, które Ojciec Święty wygłosił w Toruniu, miało charakter bardzo szczególny. Był to bowiem czas wielkiego jubileuszu dwóch tysięcy lat chrześcijaństwa oraz kontekst dopiero co wydanej, a jednej z najważniejszych z czternastu encyklik Jana Pawła II, Fides et ratio. Ojciec Święty przypomniał wtedy, że rozum i wiara to dwie rzeczywistości, które wzajemnie nie muszą się wykluczać. Głos Papieża, który rozległ się wówczas na Auli UMK, był odnowionym przesłaniem o prawdzie, że „człowiek nie powinien się lękać wytworów własnego rozumu”. […]

Wyrazem odpowiedzi środowisk: Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, miasta Torunia oraz województwa kujawsko pomorskiego z jego centralnymi ośrodkami, Bydgoszczą, Toruniem i Włocławkiem, na wezwanie św. Jana Pawła II o ocalenie naszego dziedzictwa jest m.in. niniejsza Księga pt. „Ocalić dziedzictwo”, w której pragniemy – w dziesięciolecie nadania Ojcu Świętemu doktoratu honoris causa UMK – nie tylko przypomnieć podstawowe pokłady owego dziedzictwa, lecz także pokusić się o wskazanie tego, co w tym dziedzictwie jest szczególnie ważne na przyszłość w naszym środowisku i w nas samych. Naszą refleksją objęliśmy także konkretne inicjatywy władz wojewódzkich i władz Torunia oraz liczne inicjatywy obywatelskie naszego regionu służące realizacji wezwania świętego Jana Pawła II – „Ocalcie dziedzictwo”. Jan Paweł II pokazywał, że historia w każdym jej wymiarze – także ta w wymiarze losów człowieka – nie jest chaosem mniej lub bardziej bezsensownych wydarzeń, ale drogą, która ma swój początek i koniec, kierunek, drogowskazy i kamienie milowe. W jego nauczaniu można odkrywać wiele treści istotnych dla sensu tej drogi, dla świata i Kościoła, szczególnie dla Europy i naszej Ojczyzny oraz dla osobistej historii wiary w Jezusa Chrystusa. Co przetrwa z tego wielkiego dziedzictwa Jana Pawła II i w jakim stopniu potrafimy naśladować jego odważne kroki po trudnych meandrach współczesności, zrozumieć odważne decyzje, które podejmował? Odpowiedź na to pytanie przyniesie przyszłość. Walor tej odpowiedzi będzie zależny w dużym stopniu nie tylko od realizacji planów Bożej Opatrzności, lecz także od nas samych, od naszej wierności dziedzictwu, z którego wyrośliśmy i które z taką mocą przypominał nam św. Jan Paweł II. Nie powinniśmy o nim zapomnieć. Ks. Tomasz Halik, współczesnym nam czeski myśliciel, w swych wspomnieniach z Oxfordu przywołuje wypowiedź spotkanego tam rabina, który powiedział mu: „Jeśli wy, katolicy, zapomnicie o wielkości i nauczaniu tego Papieża, my Żydzi będziemy o nim pamiętać”.