Pytanie o granice należy do tych ważnych pytań, w których chodzi o sprawy „zasadnicze" i „pierwsze". Formułując je, dostrzegając i określając granice, pytamy o nasz świat i nasze w nim miejsce. Konceptualizacja granic i graniczności ma w dziejach filozofii długą historię. Począwszy od antycznej kategorii apeiron, przez Kanta granice poznania, aż po Jaspersa, Wittgensteina, Blocha..., filozofia podejmowała stale próby przemyślenia tej kategorii pod względem ontologicznym, epistemologicznym, językowym, antropologicznym. Dzisiaj powracamy do tego problemu. Dzieje się tak z kilku powodów. Kategoria ta staje się jednym z ważniejszych paradygmatów współczesnego myślenia. Również współczesne wydarzenia polityczne stawiają problem granic wśród istotnych zagadnień kultury. Wystarczy wskazać tu, że Europa pod względem politycznym, militarnym i ekonomicznym znosi granice, lecz wcale nie oznacza to ich końca. Przeciwnie, staje się coraz wyraźniejsze, że problem granic przesuwa się z obszaru politycznego i militarnego w sferę kulturową, społeczną i jednostkową. Dawne formy ustanawiania granic przekładają się też na nowe formy praktyk politycznych.
Leży przede mną tom zbiorowy prac z różnych dziedzin humanistyki szeroko pojętej, której działy i podziały łączą się ze słowami i pojęciami "granica" oraz "ograniczenie". Pierwsze ma, co najmniej trzy znaczenia w polszczyźnie, to drugie - także (do tego dochodzi możliwość użycia przenośnego). Jest to książka dwudziestu czterech autorów, którzy posłużyli się tymi słowami - w różnym kontekście - jako kluczami do tworzenia problematyki tej książki, która jest bardzo bogata, przygotowana do pożytecznego odbioru dla każdego czytelnika z wykształceniem minimum średnim, a przede wszystkim dla odbiorcy zainteresowanego poruszoną tu problematyką filozoficzną, historyczną, kulturową, polityczną i inną, przede wszystkim naszego kraju, ale ukazana w perspektywie europejskiej i światowej. To realizacja tematu badawczego na UMK, którego kierownikiem był prof. Marek Szulakiewicz, główny redaktor tej książki.
Fragment tekstu opublikowanego w miesięczniku "Głos uczelni" (6/2011)
