Rok wydania:2010Nr wydania:pierwszeLiczba stron:364ISBN:978-83-231-2473-3
OPIS
Pytanie o granice należy do tych ważnych pytań, w których chodzi o sprawy „zasadnicze" i „pierwsze". Formułując je, dostrzegając i określając granice, pytamy o nasz świat i nasze w nim miejsce. Konceptualizacja granic i graniczności ma w dziejach filozofii długą historię. Począwszy od antycznej kategorii apeiron, przez Kanta granice poznania, aż po Jaspersa, Wittgensteina, Blocha..., filozofia podejmowała stale próby przemyślenia tej kategorii pod względem ontologicznym, epistemologicznym, językowym, antropologicznym. Dzisiaj powracamy do tego problemu. Dzieje się tak z kilku powodów. Kategoria ta staje się jednym z ważniejszych paradygmatów współczesnego myślenia. Również współczesne wydarzenia polityczne stawiają problem granic wśród istotnych zagadnień kultury. Wystarczy wskazać tu, że Europa pod względem politycznym, militarnym i ekonomicznym znosi granice, lecz wcale nie oznacza to ich końca. Przeciwnie, staje się coraz wyraźniejsze, że problem granic przesuwa się z obszaru politycznego i militarnego w sferę kulturową, społeczną i jednostkową. Dawne formy ustanawiania granic przekładają się też na nowe formy praktyk politycznych.
SPIS TREŚCI
MAREK SZULAKIEWICZ - Granice jako problem współczesnej kultury - wprowadzenie /7 MAREK SZULAKIEWICZ - Grenzen als Problem der gegenwärtigen Kultur - Vorwort /19
CZĘŚĆ I GRANICE I GRANICZNOŚĆ
WIESŁAW TRZECIAKOWSKI - Oddech niewidzialności (o subiektywnym rozpoznawaniu niewidzialnych granic) /33 KS. ANTONI SIEMIANOWSKI - Granice w kulturze a wolność /59 JOANNA HAŃDEREK - Granice kultury, granice człowieka /71 KS. BOGDAN LISIAK SJ - Teoria wszystkiego a granice nauki /85 JÓZEF DĘBOWSKI - Epistemologia i współczesna filozofia nauki wobec problemu demarkacji i tak zwanych logik parakonsystentnych /97
CZĘŚĆ II GRANICE W KULTURZE
KS. MIROSŁAW MRÓZ - O otwartej granicy między „wiedzieć" i „wierzyć". Uwagi w kontekście myśli Tomasza z Akwinu o doświadczeniu religijnym /123 KRZYSZTOF STACHEWICZ - Granice w moralności i etyce. Próba wstępnego rozpoznania /141 MAGDALENA ŻARDECKA-NOWAK - Rozum publiczny i jego granice /155 JAN DRAUS - Polityczne aspekty granicy polsko-ukraińskiej w obliczu Schengen /171 KS. KRZYSZTOF ŚNIEŻYŃSKI - O granicy między myśleniem filozoficznym i teologicznym /183 DANIEL SOBOTA - Horyzont i pytanie. Między nauką i metafizyką /201 JERZY KOCHANOWICZ - Strukturalne granice w Kościele /219 RYSZARD WÓJTOWICZ - Prawo naturalne jako granica pluralizacji życia społecznego Kościoła /229 KS. ZBIGNIEW TEINERT - Sumienie i powinność - w kręgu psychologii i teologii /247 KS. RAFAŁ MISIAK - Pierwotna niewinność i radykalne zło jako antropologiczne granice /259 ANETA KOCHANOWICZ - Dziecko z syndromem apallicznym a granice definicji osoby /277 BARTOSZ WYPYCH - Transgresja ponowoczesnego ciała /287 JOANNA FALKOWSKA, AGNIESZKA WAŁĘGA - Granice w wychowaniu narodowym /297 WALDEMAR KMIECIKOWSKI - Granice Witkiewiczowską drogą do tajemnicy Istnienia /319 JANUSZ GRYGIEŃĆ - Między konserwatyzmem a liberalizmem. Miejsce myśli Francisa Herberta Bradleya na filozoficzno-politycznej mapie /337 KINGA MARULEWSKA - W poszukiwaniu granicy między starożytnością a nowożytnością. Rozważania wokół myśli Hanny Arendt /347
NOTY O AUTORACH /363
Recenzje
2024-03-13 10:33:38
Stefan Melkowski
Leży przede mną tom zbiorowy prac z różnych dziedzin humanistyki szeroko pojętej, której działy i podziały łączą się ze słowami i pojęciami "granica" oraz "ograniczenie". Pierwsze ma, co najmniej trzy znaczenia w polszczyźnie, to drugie - także (do tego dochodzi możliwość użycia przenośnego). Jest to książka dwudziestu czterech autorów, którzy posłużyli się tymi słowami - w różnym kontekście - jako kluczami do tworzenia problematyki tej książki, która jest bardzo bogata, przygotowana do pożytecznego odbioru dla każdego czytelnika z wykształceniem minimum średnim, a przede wszystkim dla odbiorcy zainteresowanego poruszoną tu problematyką filozoficzną, historyczną, kulturową, polityczną i inną, przede wszystkim naszego kraju, ale ukazana w perspektywie europejskiej i światowej. To realizacja tematu badawczego na UMK, którego kierownikiem był prof. Marek Szulakiewicz, główny redaktor tej książki.
Fragment tekstu opublikowanego w miesięczniku "Głos uczelni" (6/2011)
2024-03-13 10:33:38
Anna Jawor
Żyjemy w świecie pełnym granic i ograniczeń, bez których „istniałby dla nas tylko chaos” – pisze Marek Szulakiewicz we wstępie do książki – Granice i ograniczenia . To zbiorowy tom powstały w wyniku konferencji Problem granic w kulturze współczesnej , która odbyła się dwa lata temu w Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu. (…) Choć teksty są utrzymane w podobnym tonie, dzięki czemu książka jest spójna, to rozrzut tematyczny jest dość szeroki. (…) Omawiana książka zainteresuje każdego, kto stara się pojąć rzeczywistość. Jej niewątpliwym walorem jest fakt, że każdy artykuł poprzedzony jest abstraktem w języku angielskim lub niemieckim. Autorzy przekraczają tym samym granicę językową i czynią choć część swych myśli dostępną również dla odbiorców za granicą.
Fragment recenzji opublikowanej w miesięczniku "Forum akademickie" (1/2011)
2024-03-13 10:33:39
Witold P. Glinkowski
Książka zachęca do postawienia jakże aktualnych pytań: czy zadaniem współczesności winno być utrzymanie granic, czy ich zniesienie? Jaka relacja zachodzi między kulturą a duchowością i gdzie (czy w ogóle) przebiega między nimi granica? A jeśli kulturę tworzy duchowość, to czy można powiedzieć, że "poznawanie kultury jest poznawaniem duchowej, czyli (...) bosko-ludzkiej rzeczywistości"? A może, przy utożsamieniu "granic kultury" z "granicami człowieka", kategoria ducha i duchowości stanie się archaiczna i anachroniczna na tle określeń funkcjonujących w kulturowym uniwersum? (...) Granice, migocząc w kalejdoskopie zebranych tekstów, okazują się trwałym komponentem ludzkiej egzystencji. Skoro zaś ich doświadczenie staje się wyzwaniem dla naszego życia, a nie tylko dla myślenia, reprezentatywne świadectwo dać mu może narracja uwzględniająca różne aspekty i wątki. Dobrze się więc stało, że w książce, obok filozofów, dopuszczono do głosu pedagogów, politologów, teologów i poetów. Już ta okoliczność sprawia, że warto ją przeczytać.
Fragment recenzji opublikowanej w "Nowych Książkach" (12/2010)
Autorzy
Marek Szulakiewicz
Profesor, filozof kultury, absolwent Uniwersytetu Marii Curie- Skłodowskiej, stypendysta Deutscher Akademischer Austauschdienst (DAAD) i Österreichischer Austauschdienst (ÖAD) w Wiedniu, Lipsku i Heidelbergu, zatrudniony na Wydziale Filozofii i Nauk Społecznych UMK. Zajmuje się filozofią kultury, antropologią, filozofią dialogu, filozofią religii oraz metafizyką. W swoich badaniach podejmuje najistotniejsze problemy współczesnej kultury i metafizyki. Dotyczą one między innymi: kondycji człowieka w kulturze współczesnej, kategorii dialogu, problemów związanych z rozumieniem, miejsca religii w świecie współczesnym, uwikłania człowieka w czasowość istnienia. Jest autorem wielu książek i licznych artykułów poświęconych filozofii współczesnej. Szczególnie należy wskazać: Filozofia w Heidelbergu (1995), Filozofia jako hermeneutyka (2006), Czas i to, co ludzkie (2011, nominowana do nagrody Feniks 2012 oraz do Nagrody im. Jana Długosza 2012), O człowieku w czasach trudnych (2012), Poszukiwania metafizyczne (2014), Filozofia na co dzień. 365 dni z filozofią (2015), Naznaczeni tymczasowością. Wprowadzenie do teorii istnienia (2017), Zrozumieć świat współczesny (2018), „Uczyń nas otwartymi”. Studia z filozofii otwartości (2021).
